Maður hevði tveir synir. Hin yngri … fór avstað til land langt burtur; … Men hin eldri sonur hansara …

Tveir, sum viltust

David Peckham var eitt kent navn í føroyskum samkomuhøpi. Mong eldri minnast hann frá bíbliuskeiðum, møtum og barnamøtum afturi í trýssunum. Hann átti eisini stóran lut í, at Páll Poulsen og Óli á Grømma fóru út sum trúboðarar við New Tribes Mission. Og tað, at teir fóru, kom seinni at hava stóra ávirkan á føroyskt trúboðanarvirksemi. Jú, Peckham var væl kendur.

Men so hoyrdi tú ikki aftur frá honum.

Tá ið hann um aldarskiftið kom afturíaftur, var tað við einum grípandi boðskapi um endurreisn. Vónbrot oman á vónbrot høvdu ført til, at hann hevði vent Gudi bakið og hevði í okkurt um eina fjórðingsøld einki við Gud og fólk Hansara at gera. Nú var hann komin aftur, og boðskapur hansara var grípandi.

Hann skrivaði eina bók um tað, sum honum hevði verið fyri. Eg vísti einum eldri trúboðara á Filipsoyggjunum bókina. Eftir at hava hugt ígjøgnum hana segði hann, at tað var júst hatta, sum eisini hevði hent honum fyri mongum árum síðan. Vónbrot oman á vónbrot høvdu ført til, at hann, tó uttan at geva sær far um tað, var givin at hava álit á Gudi. Munurin á honum og Peckham var, at hann ongantíð alment hevði tikið frástøðu frá Harranum og fólki Hansara, hann hevði bara hildið á í tænastuni. Hann segði, at hann livdi soleiðis í fleiri ár, áðrenn hann varnaðist, hvat hent var, og kom aftur til Harran.

Onkur sigur kanska, at tað er at gera í so nógv av at siga, at hasar søgurnar eru eins. Peckham vendi jú øllum bakið, meðan hin, hóast alt, hevði hildið á.

Eg veit ikki, kanska var David Peckham í summum førum betur fyri enn hin. Peckham visti, at hann hevði vent Gudi bakið, tað gjørdi hin ikki. Ringt er at koma aftur, tá ið tú ikki hevur givið tær far um, at tú ert vikin av leið.

Trúgvin og tey vilstu

Tað, sum gekk galið hjá báðum monnunum, var, at teir góvu uppat at trúgva Gudi. Minnist einaferð, at eg sat og prátaði við ein samverkamann á Filipsoyggjunum. Vit sótu inni á skrivstovuni hjá honum, einum lítlum skúri aftan fyri húsini hjá teimum, beint har frumskógurin byrjaði. Meðan vit práta, nevnir hann, at hann hevði júst lisið onkustaðni um, hvussu samanflættað evnini synd og vantrúgv eru. Ádam og Eva syndaðu, tí tey ikki vildu trúgva Gudi, vildu ikki trúgva, at Hann hevði teirra besta í huga. Hatta er í stuttum, hvat vantrúgv er. Vert er at minnast, hvussu týdningarmikil trúgvin er. Hon avspeglar, hvat vit halda um Gud. Ikki at trúgva Honum brýtur samfelag okkara við Hann, og tað kann einans verða endurreist, tá ið vit aftur velja at trúgva Honum. Ei undur í, at hitt andaliga lívið verður kallað trúarlív.

Og so ein lítil tanki afturat. Efesusbrævið kapittul  seks, vers 16 sigur, at tað er við skjøldri trúarinnar, at vit eru ment at sløkkja pílar hins ónda. Trúgvin er skjøldrið.

Skrivað hevur Jógvan Júst Rasmussen

– Tá ið tað tykist ikki at passa

Eingin so kann síni varða,
sum vár Gud sín barnaskara;
ei so trygg er stjørnan bjarta,
barnið ei við móðurhjarta.

Um hann tekur, um hann gevur,
sama hjarta hann tó hevur,
og hans mál er hetta eina,
til várt besta alt at beina.

Tá ið eg gekk í skúla, var „Eingin so kann síni varða“, minnist meg rætt, einasti sangurin hjá brøðrunum, sum varð sungin til morgunsang. Victor Danielsen hevði umsett. Kanska er tað tí, at eg minnist sangin so væl. Veit ikki. Hinvegin hevur hann kanska verið við til at mynda eina trúgv, sum hevur hildið og enn heldur.

Tað eru nógvar søgur um, hvussu Harrin hevur vart fólk Sítt. Spennandi søgur. Og tað, sum ger tær enn meira spennandi, er, at sum menniskju vita vit so evarska lítið um tað heila. Spennandi verður at koma heim og síggja heildarmyndina og fáa at síggja, hvussu ofta Hann hevur vart okkum, uttan at vit vistu av. Men tað verður tá. Nú eru vit her niðri ofta umgyrd av umstøðum, har tað ikki tykist, sum Hann verjir, í hvussu er ikki, so sum vit halda, Hann skal verja. Hugsaði at skriva eitt sindur um tað.

Lina Sandell, sum skrivaði sangin „Eingin so kann síni varða“, hevur verið okkurt um 18-20 ára gomul, tá ið hon skrivaði sangin. Eini tvey ár seinni upplivdi hon at síggja pápa sín drukna. Mær vitandi, broytti tað ikki hugburð hennara móti Gudi. Hon hevur dugað at hvílt í vissuni um, at „um hann tekur, um hann gevur, sama hjarta hann tó hevur“.

Minnist í fýrsunum, tá ið vit gingu á málskúla í USA, at ein næmingur, familjumaður, nevndi á einum møti, at onkur hevði spurt hann, um tað ikki var ábyrgdarleyst at taka konu og børn út á missiónsmarkina – har var jú so vandamikið. Maðurin segði, at hann hevði svarað, at Harrin skuldi nokk taka sær av teimum. Seinni var hann farin at hugsa meira um, hvussu hann hevði svarað. Jú, sjálvandi, Harrin skuldi nokk taka sær av teimum, eingin ivi um tað, men at halda, at Harrin skuldi verja tey ímóti øllum vandum, tað var ikki samsvarandi Bíbliuni.

Seinni havi eg hugsað um summi teirra, sum sótu á hesum møtinum, og tað, tey møttu seinni í lívinum. Til dømis vórðu tveir av monnunum tiknir gíslar í Kolumbia og seinni dripnir. Merkti tað, sum hendi teimum, at Harrin ikki vardi teir? Kanska frá einum menniskjaligum sjónarhorni, men ikki bíbilskum.

Hugsi um tríggjar familjur, sum komu til Filipsoyggjarnar um somu tíð sum vit. Ta einu familjuna kendu vit ikki so væl, møttu teimum bara eina ferð. Tey búðu okkurt um ein tíma sunnan fyri, har vit búðu. Hetta var fyrsta árið, vit vóru á Filipsoyggjunum. Stutt eftir, at vit møttu teimum, hoyrdu vit, at onkur hevði brotið inn hjá teimum og dripið konuna. Hinar báðar familjurnar kendu vit væl. Báðir menninir vóru flogskiparar hjá New Tribes Mission. Tann eina familjan misti lítlu dóttur teirra stutt eftir, at tey vóru flutt til Palawan. Hini hjúnini vórðu tikin gíslar í 2001. Tey vórðu hildin gíslar í eitt ár. Gíslatøkan endaði við, at maðurin varð dripin.

Her vóru trý hjún, sum fult og fast trúðu tí, sum sangurin hjá Sandell sigur, at eingin so kann Síni varða, sum vár Gud Sín barnaskara. Merkti tað, sum hendi teimum, at sangurin ikki passar? Nei. Varðveitslan, sum sangurin og øll Skriftin tosar um, er ein varðveitsla, sum er á einum nógv hægri og fullkomnari støði enn tað, at einki ringt kann raka okkum.

————-

Kona annan mannin, sum varð dripin av gíslatakarum í Kolumbia, skrivaði seinni eina bók um tað, sum hendi. Fremst í bókini hevur hon sett sangin: „Hvør trygg er tann grundin, tit Guds børn, sum er.“ Síðsta ørindi sigur:

Tann sál, sum til Jesus her fór og fann frið,
ei fíggindin nakrantíð nema skal við.
Tann sál, sum í trúnni er bjargað og sæl,
ei svikin í ævirnar verða hon skal.

Í bókini sigur hon millum annað:

„Eg hevði roynt at bygt álit mítt á tað, sum eg vildi skuldi henda. Onkursvegna helt eg, at hevði eg bara nóg nógva trúgv, so fóru Dave, Mark og Rick nokk at koma heim aftur. Og tá ið teir so ikki komu heim, helt eg, at tað var mín skyld, eg hevði ikki nóg stóra trúgv. Men so er ikki sambært Skriftini. Eg mátti læra, at álitið má vera á Gud og myndugleika Hansara. Og tá ið eg lærdi tað, tá fann troytta hjarta mítt frið og hvílu.“

Eg nevndi málskúlan, vit vóru á í fýrsunum. Á skúlanum vóru tvær eldri kvinnur, sum báðar høvdu mist menninar nøkur og 40 ár frammanundan. Saman við trimum øðrum monnum royndu teir at náa Ayore indianararnar í Bolivia við evangeliinum. Teir máttu gjalda fyri tað við lívinum. Tann eldra einkjan, Dorothy, fortaldi, at hon, eitt kvøldið stutt eftir, at tey vóru farin at gruna, at okkurt var galið, stóð einsamøll aftan fyri húsini og græt. Tá kom onkur og gav henni hetta versið:

Navn HARRANS er sterkt torn; hin rættvísi skundar sær hagar og verður bjargaður. (Orðt. 18.10)

At skunda sær hagar ger munin. Tað er at liva í vissuni um, at eingin so kann Síni varða, sum vár Gud Sín barnaskara.

——————

Og so aftur til, tá ið vit í barnaskúlanum sungu „Eingin so kann síni varða“, sangin, sum Victor umsetti til føroyskt. Hatta er nógv ár síðan, og nógv er hent. Men eitt, sum eg havi lært hesi mongu árini, er, at tað snýr seg ikki um, hvør hevur skrivað ella umsett – um tað er onkur innan brøðurnar ella kirkjuna. Tað snýr seg bert um Hann, sum er evnið í sanginum, Hann, sum í vísa ráði Sínum betur enn nakar annar kann varða Sín egna barnaskara.

Skrivað hevur Jógvan Júst Rasmussen

“Lampur okkara sløkna” (Matt 25, 8)

Vit eru á Balabac afturi í 1990. Eg havi havt bíbliutíma í bygdini sunnanfyri hjá okkum og eri á veg til hús. Tað tekur okkurt um ein tíma at ganga. Bygdin liggur langt inni í einum víðum dali, og skal eg fara til hús aftur, gangi eg út móti strondini, snari so til vinstru og gangi norðureftir fram við strondini. Húsini hjá okkum standa bara einar 3 minuttir frá strondini. Vanliga eri eg á motorsúkklu, men í kvøld eri eg til gongu.

Tað var ljóst, tá ið eg fór frá húsum, men nú, eg skal til hús aftur, er tað seint og bølamyrkt. Eg tendri lummalyktina og síggi, at battaríið er við at brenna út. Alt sær øðrvísi út, nú battaríini  ikki rigga, sum tey skulu.

Leiðin út til strondina er gjøgnum tættan myrkan frumskóg. Aftan á at hava gingið eina løtu fer gøtan í tvíningar. Høvdu battaríini ikki verið so veik, hevði alt verið lættari, men av tí, at eg síggi so illa, fari eg at ivast. Tað endar við, at eg velji at fara til høgru. Hugsi, at hin gøtan tekur meg niðan í fjøllini. Løtu seinni uppdagi eg, at eg skuldi nokk verið farin til vinstru, men hugsi, at tað bilar nokk ikki. Hvussu so er og ikki, endi eg úti á strondini, og tá veit eg, hvar eg eri. Tað var ikki so gott, tí gøtan vísir seg bara at vera ein long sniðgøta og tók nógv longur, enn tað átti. Ikki serliga hugnaligur gongutúrur heldur, tí eg eri mitt inni í djúpum frumskógi við øllum møguligum frumskógarljóðum. Einasta ljósið eru soppar, sum skyggja grønir í myrkrinum. Oman fyri trøini hoyri eg ljóði frá stóru flogmúsum. Og so eru tað sjálvandi øll hini dýrini og kyktini, sum tú veitst eru har, men einki ljóð geva frá sær.

Eftir at hava gingið soleiðis eina góðu løtu komi eg fram við einum stórum myrkum betonghúsum. Hevði man trúð upp á spøkilsir, hevði man heilt vist hildið, at tað spøkti. Síggi at hetta er skúlin har í bygdini. Keðilig kensla at standa framman fyri skúlanum og  merkja, at eg var endaður langt sunnan fyri, har eg átti at vera. Ná, men eg fari víðari, og løtu seinni hoyri eg ljóðið frá aldunum. Strondin, tað var gott.

Komin oman at strondini síggi eg, at eg eri endaður sunnan fyri stóru ánna, sum rennur oman gjøgnum dalin. Vanliga hevði tað ikki havt so nógv upp á seg, men tað er flóð, og tað merkir, at eg verði noyddur at vassa væl upp yvir miðju fyri at koma yvirum, og tað mátti man ikki, søgdu tey, tí krokodillur kundu vera í ánni. Eg trúði einki upp á, at tað vóru nakrar krokodillur á Balabac, vit høvdu í hvussu so er ongantíð hoyrt um nakra. Hatta við krokodillum er løgið, tað vóru ongar krokodillur á Balabac í mong, mong ár. Nú yður av teimum. Ná, men eg visti, at eg kundi ikki bara sita har og bíða, til tað fór at fjara, so eg vassaði yvirum. Komin yvir um ánna, helt eg á framvið strondini. Løtu seinni møti eg monnum úr bygdini, sum eru niðri í fjøruni og kasta nót. Teir spyrja, hvaðani eg komi dýggjvátur. Eg fortelji, og teir at flenna. Høvdu aldri hoyrt so galið, ikki at finna oman á strondina. Morgunin eftir hevði øll bygdin hoyrt tað. At forsvara seg var vónleyst.

Bara fyri at lýsa hvussu vónleyst tað var at royna at forsvara seg. Eg havi gingið gjøgnum skógin við molbogmanni, har einasta ljósið hjá okkum var glóðin frá sigarettini hjá honum. Tá var lyktin hjá mær bjartari.

Og alt bara tí at man ikki hevði kannað battaríini, áðrenn man fór frá húsum. Hvussu var tað við líknilsinum um tær 10 moyggjarnar? “Tær, ið dárar vóru, tóku víst lampur sínar, men tóku onga olju við sær.” (Matt.25.3) Møguliga kundu vit sagt, tær tóku víst lyktir sínar, men høvdu ikki sterk battaríir í teimum.

———————

Leið, bjarta ljós, ígjøgnum myrkrið her,
leið tú meg fram!
Náttin er long, og langt til heimið er;
leið tú meg fram!
Varða mín fót! Ei síggja krevji eg,
eitt stig í senn er nóg nógv fyri meg

Skrivað hevur Jógvan Júst Rasmussen