Tag Archive for: Orð

Onesiforus – Hann skammaðist ikki við leinkjur mínar

„Harrin vísi húsi Onesiforusar miskunn! …“ Seinna Timoteusbræv 1.16

„Heilsa … húsi Onesiforusar!“ Seinna Timoteusbræv 4.19

Navnið Onesiforus merkir „hann, ið kemur við tí, ið hent er“. Navnið minnir um navnið Onesimus, trælin, sum vit lesa um í Filemonbrævinum. Onesimus merkir „hentur“.

Vit møta Onesiforusi bara tvær ferðir í Skriftini – báðu ferð í Seinna Timoteusbrævi – eina ferð í fyrsta kapitli og eina ferð í síðsta kapitli.

Onesiforus og miskunn Harrans

Harrin vísi húsi Onesiforusar miskunn! … Harrin gevi honum at finna miskunn hjá Harranum hin dag!“ Seinna Timoteusbræv 1.16 og 18

Við orðinum „miskunn“  meinar Paulus við lønina, sum Harrin fer at veita trúføstu Sínum „hin dag“. Sanniliga áhugavert, at enntá løn okkara verður eitt úrslit av miskunn Harrans.

Paulus og miskunn Onesiforusar

Onesiforus var úr Efesus. Paulus hevði sjálvur virkað har í trý ár. Hann fór haðani um ár 56. Nú hann skrivar Seinna Timoteusbræv er tað eini tíggju ár, síðan hann var har. Sambandið millum Paulus og tey í Efesus var sera gott fyrstu mongu árini, eftir at Paulus fór haðani, men so er eitt ella annað hent, og Paulus skrivar í Seinna brævinum til Timoteus, at:

„Tú veitst hetta, at øll tey í Asia hava vent sær frá mær; millum teirra eru Fýgelus og Hermogenes.“ Seinna Timoteusbræv 1.15

Har er Efesus íroknað. Býurin var jú ein av størstu býunum í Asia. Onkrir sólglottar vóru tó. Timoteus var har, og hann hevði sjálvandi ikki vent honum bakið og heldur ikki Onesiforus og hús hansara.

Hann hevur mangan styrkt meg – v. 16

Gott at hava Onesiforusar í lívi okkara, fólk, sum styrkja okkum, tá ið gøtan gerst tung, veðrið ringt og vinirnar fáir. Tað var ikki bara eina ferð ella tvær ferðir, at Onesiforus hevði gjørt tað, nei, Paulus sigur, at Onesiforus hevði mangan styrkt hann. Vit taka tað at merkja, at hann hevði styrkt Paulus bæði í Efesus og í Róm.

Hann hevur ikki skammast við leinkjur mínar – v. 16

Skammast. Hetta er triðju ferð – her í fyrsta kapitli – at vit síggja tað orðið (1.8, 12 og 16). At Onesiforus ikki skammaðist við leinkjur Paulusar, merkir, at hann tordi at leita hann upp, og at gera tað var ikki bara bara. Tú kundi lættliga sjálvur koma undir illgruna.

Sjálvur sá Paulus leinkjur sínar sum ein heiður (Ef. 6.20). Eg haldi ikki, at vit fara skeiv, um vit siga tað sama um Onesiforus.

Hann hevur gjørt sær nógvan ómak at leita eftir mær og fann meg – v. 17

Onkur hevur lýst hendingina soleiðis:

„Mitt í stórari fjøld, har fólkið streymar aftur og fram, síggja vit ein, hvørs andlit lýsir av miðvísi – ein mann við greiðari ætlan. Hann er fremmandur og ókendur. Hann vendir sær til fleiri og fregnast, bankar upp á nógvar dyr, fylgir ávísingum og lurtar eftir ávaringum, men gevst ikki, til hann kemur til eitt myrkt fangahol. Hann boyggir seg og rópar niður í holið. Kenda rødd Paulusar svarar honum. Tað tekur manninum eina løtu at venja seg til myrkrið, men so sær hann vin sín leinkjaðan til rómverskan hermann.“

Mong høvdu mist mótið, men Onesiforus var øðrvísi, hann tordi og helt á.

Hvussu nógva tænastu hann gjørdi í Efesus, veitst tú best – v. 18

„… eg bardist við vill dýr í Efesus, …“ Fyrra Korintbræv 15.32

„Men í Efesus ætli eg at steðga líka til hvítusunnu. Tí dyr eru latnar mær upp, víðar og fullar av arbeiði – og nógvir eru mótstøðumenninir.“ Fyrra Korintbræv 16.8-9

Umstøðurnar í Efesus vóru ofta buldraligar, ein dirvisloysingur hevði goymt seg, men ikki Onesiforus.

Paulus heilsar húsi Onesiforusar

Orsøkin til, at Paulus heilsar húsi Onesiforusar, er, at Onesiforus var ikki heima, tá ið Timoteus, staddur í Efesus, fekk brævið. Hann var ikki heima, tí hann var farin til Róm at leita upp Paulus.

Paulus heilsar teimum, tí tey og Onesiforus vóru eitt og sama lið. Onesiforus hevði ikki verið Paulusi slíkur stuðul, um ikki hús hansara var trygga borg og akker hansara.

„… Men eg og hús mítt, vit skulu tæna HARRANUM!“

Arkippus – sum stríðir saman við okkum

Navnið Arkippus kemur tvær ferðir fyri í Skriftini – í brævi Paulusar til samkomuna í Kolosse og í brævi Paulusar til Filemon. Filemon búði í Kolosse, og tað vil siga, at bæði brøvini vórðu send til Kolosse. Vit skilja tí, at Arkippus í Kolossebrævinum og Arkippus í brævinum til Filemon er sami persónur.

Arkippus í Filemonbrævinum

„… – til Filemon, elskaða vin okkara, sum arbeiðir saman við okkum, Appiu, systur okkara, Arkippus, sum stríðir saman við okkum, …“ Filemonbrævið 1-2

At Paulus nevnir tey trý Filemon, Appiu og Arkippus saman, kundi bent á, at Filemon og Appia vóru hjún, og at Arkippus var sonur teirra.

Latið okkum hyggja nærri at tí, sum Paulus skrivar um Arkippus (Filemon 2):

„… Arkippus, sum stríðir saman við okkum, …“

Hann stríðir …

At Arkippus stríddist, merkir, at hann legði nógva orku í tað, sum hann gjørdi.

Tað liggur eisini í orðinum, at har var mótstøða. Skal mótstøðan ikki verða við yvirlutan, mugu vit hava fólk sum Arkippus, fólk sum ikki ræðast at leggja nógv fyri.

Orðið stríð kemur tríggjar ferðir fyri í Kolossebrævinum:

  • 1.29: „… stríðið við kraft Hansara, …“
  • 2.1:    „… nógv stríð …“
  • 4.12: „… stríðir fyri tykkum í bønum sínum, …“

Hann stríðir saman …

Arkippus skilti týdningin av at arbeiða saman við øðrum. Har var eingin sjálvdráttur.

Orðið „saman“ kemur tríggjar ferðir fyri í Filemonbrævinum:

  • 1:       „… Filemon, … sum arbeiðir saman við okkum,“
  • 2:       „… Arkippus, sum stríðir saman við okkum, …“
  • 23:    „Epafras, sum saman við mær er fangi …

Hann stríðir saman við okkum …

At hann stríddist saman við Paulusi og fólki hansara, merkir, at hann stríddist saman við teimum røttu fólkunum. Tað er eingin sjálvfylgja.

„Skammast tí ikki við vitnisburðin um Harra okkara ella við meg, …“ Seinna Timoteusbræv 1.8

Arkippus í Kolossebrævinum

Heilsið brøðrunum í Laodikea, somuleiðis Nymfu og samkomuni í húsi hennara! Táið hetta bræv er lisið upp hjá tykkum, síggið tá til, at tað eisini verður lisið upp í samkomuni í Laodikea, og at eisini tit fáa lisið brævið úr Laodikea! Sigið við Arkippus: „Akta eftir tænastuni, tú hevur fingið í Harranum, at tú fullførir hana!““ Kolossebrævið 4.15-17

Tað, at Arkippus er nevndur júst eftir, at Paulus hevur nevnt samkomuna í Laodikea, kundi bent á, at hann, sjálvt um hann kom úr Kolosse,  tænti ella virkaði í samkomuni í Laodikea.

„Sigið við Arkippus: „Akta eftir tænastuni, tú hevur fingið í Harranum, at tú fullførir hana!““ Kolossebrævið 4.17

Sigið við Arkippus …

Vit høvdu møguliga hildið, at skilabetri hevði verið, um Paulus skrivaði hetta persónliga til Arkippus. Eingin orsøk at blanda alla samkomuna uppí. Men tað, sum Paulus ger her, er í samljóði við tað, sum hann sigur í 16. versi í triðja kapitli:

„Latið orð Kristusar búgva ríkliga millum tykkara, so tit í øllum vísdómi læra og áminna hvørt annað …“ Kolossebrævið 3.16

Býr orð Kristusar veruliga í okkum, fara vit at læra og áminna hvørt annað. Vit fara ikki at lata onkran „Paulus“ taka sær av tí.

Akta eftir …

Orðini „akta eftir“ eru umsett til „síggið til“ í áttanda versi í øðrum kapitli:

„Síggið til, at eingin er, sum ger tykkum til rán við vísdómi heimsins og fáfongdarvillu, …“ Kolossebrævið 2.8

Í Kolossebrævinum 2.8 snýr tað seg um skeiva læru, í Kolossebrævinum 4.17 snýr tað seg um rætta tænastu. Sama orðið síggja vit í Markusi 13.33. Har er tað saman við orðunum „vakið og biðið“. Tænasta okkara krevur árvakni.

Akta eftir tænastuni …

Vit vita ikki, hvør tænastan er, sum Paulus sipar til. Vit kundu ímyndað okkum, at hon hevur havt okkurt við hirðatænastu ella læru at gera, men vit vita ikki. Paulus skrivar í Fyrra Korintbrævi 12.5 um tænasturnar, at tær eru ymiskar. Tað er týdningarmikið, tí uttan mun til, hvør tænasta okkara er, so er áminningin til okkara tann sama: „Akta eftir tænastuni, …“

… tú hevur fingið í Harranum, …

Orðið á frummálinum, sum er umsett hevur fingið“, kemur tvær ferðir fyri í Kolossebrævinum – her og í sætta versi í øðrum kapitli. Har er tað umsett tikið ímóti.

„Eins og tit tí hava tikið ímóti Kristi Jesusi, Harranum, livið soleiðis í Honum,“ Kolossebrævið 2.6

Trúgvandi hava bæði tikið ímóti Kristusi og einari tænastu.

… at tú fullførir hana!

Tað, sum liggur í orðinum at fullføra, er at fylla. At fullføra tænastuna hevur við sær, at vit áhaldandi lata okkum fylla. Trupult er at tæna Harranum, tá ið „tangin er tómur“.

Orðið, sum er umsett „fullførir“, kemur – umframt í versinum, sum vit hyggja at – fýra ferðir fyri í Kolossebrævinum. Vit enda við at endurgeva brotini (undirstrikingin er mín):

  • 1.9:    „… fyllast við kunnskapi um vilja Hansara í øllum vísdómi og andaligum viti“
  • 1.25: „… Til fulnar at kunngera orð Guds,“
  • 2.10: „… fylt í Honum, sum er høvd als valds og harradømis.“
  • 4.12: „… at tit skulu standa fullkomin og fullvís í øllum vilja Guds.“

Epafras

„Hitt sama hava tit jú eisini lært av Epafrasi, hinum elskaða okkara, sum tænir saman við okkum og er trúgvur tænari Kristusar fyri tykkum, honum, sum eisini hevur sagt okkum frá kærleika tykkara í Andanum.“ Kolossebrævið 1.7-8

„Epafras letur heilsa tykkum, hann, sum er úr býi tykkara – tænari Krists Jesu, sum altíð stríðir fyri tykkum í bønum sínum, at tit skulu standa fullkomin og fullvís í øllum vilja Guds. Tí eg gevi honum tann vitnisburð, at hann ger sær nógvan ómak fyri tykkum og teimum í Laodikea og teimum í Hierapolis.“ Kolossebrævið 4.12-13

Nøvnini Epafras og Epafroditus líkjast. Epafras var úr Kolosse og er tongdur at samkomum har um leiðir og Kolossebrævinum. Epafroditus var úr Filippi og er tongdur at samkomuni í Filippi og Filippibrævinum.

Úr Kolosse til Róm

„Hitt sama hava tit … lært av Epafrasi …“ Kolossebrævið 1.7

Paulus hevði sjálvur ongantíð verið í Kolosse, men Kolosse er nær Efesus, og hildið verður, at Epafras hevur verið í Efesus, meðan Paulus prædikaði evangeliið har, og at hann seinni er farin aftur til Kolosse og hevur prædikað evangeliið har.

„Epafras, sum saman við mær er fangi í Kristi Jesusi, letur heilsa tær,“ Filemon 23

Vit vita ikki, nær Epafras er farin til Róm, men Paulus sigur um hann, at hann er fangi saman við sær (Filemon 23). Møguliga hevur hann – fyri at vera Paulusi til hjálpar – boðið sær til at sita í húsavarðhaldi saman við honum. Paulus nevnir tveir, sum vóru fangar saman við honum, teir eru Epafras og Aristarkus (Kol. 4.10). Kanska hava teir báðir – sum fríir menn – tikið tørn at sita fangar saman við Paulusi. Greitt er, at Paulus helt nógv av teimum.

Paulus skrivar til tey í Kolosse, at tá ið Epafras kom til Róm, segði hann honum um støðuna í samkomuni í Kolosse (Kol.1.7-8). Har var nógv gott at hoyra, og Paulus prísar teimum fyri bæði trúgv og kærleika teirra. Og tó, hann hoyrdi ikki bara gott. Fremmandar lærur vóru komnar inn í samkomuna, lærur grundaðar bæði á jødadóm og heiðinskap. Kristus varð skúgvaður til viks, og sjóneykan var løgd á menniskju, og hvat tey eru før fyri. Tað var, tá ið Paulus hoyrdi hetta, at hann skrivaði brævið, sum vit kalla Kolossebrævið. Í brævinum skrivar hann millum annað:

„Síggið til, at eingin er, sum ger tykkum til rán við vísdómi heimsins og fáfongdarvillu, eftir arvalæru manna, eftir barnalærdómi heimsins og ikki eftir Kristusi! Tí í Honum býr øll fylling Guddómsins likamliga, og tit eru fylt í Honum, sum er høvd als valds og harradømis.“ Kolossebrævið 2.8-10

Epafras kundi havt valt at tagt um trupulleikarnar. Hann kundi havt hugsað sum so: „Eingin grund er at órógva Paulus. Hatta man fara at laga seg.“ Men tað hevði tað ikki. Slíkt lagar seg ikki.

Paulus um Epafras

„Hitt sama hava tit jú eisini lært av Epafrasi, hinum elskaða okkara, …“ Kolossebrævið 1.7

Paulus sigur við tey í Kolosse, at tey lærdu evangeliið av Epafrasi. Leggið til merkis, at hann skrivar ikki, at Epafras prædikaði evangeliið, men at hann lærdi tey tað. Tað vil siga, at hann gjørdi sær ómak at leggja grundina, bæði áðrenn, meðan og eftir, at hann hevði prædikað evangeliið.

Paulus kallar Epafras hin elskaði okkara. Paulus nýtti ofta orðið elskaði. Tað er ein fløvi í orðinum, ein fløvi, sum tíverri alt ov ofta manglar.

„… sum tænir saman við okkum og er trúgvur tænari Kristusar fyri tykkum,“ Kolossebrævið 1.7

Hann sigur um Epafras, at hann tænir saman við okkum og er trúgvur tænari Kristusar fyri tykkum (Kol. 1.7) – „við okkum“„fyri tykkum“. Hatta er vert at hugsa um.

„… hann ger sær nógvan ómak fyri tykkum og teimum í Laodikea og teimum í Hierapolis.“ Kolossebrævið 4.13

Hann ger sær nógvan ómak fyri teimum í Kolosse, Laodikea og Hierapolis. Her var einki hálvt. Tað snúði seg ikki um Epafras, tað snúði seg um hini.

„… sum altíð stríðir fyri tykkum í bønum sínum, at tit skulu standa fullkomin og fullvís í øllum vilja Guds.“ Kolossebrævið 4.12

At stríðast í bønum okkara er nógv meira enn bara av og á at minnast onnur í bønum okkara. Nei, tað er hart arbeiði. Og leggið til merkis, hvat hann biður fyri – nevniliga, at tey skuldu standa fullkomin og fullvís í øllum vilja Guds. Epafras hevði longu nýtt nógva tíð at læra tey, men hann visti, at hóast tað var gott, so var hetta bert ein partur av arbeiðinum. Skuldu tey veruliga verða tað, sum Harrin vildi, so mátti hann gera tað til vana at stríðast fyri teimum í bønum sínum.

Epafras er okkum gott fyridømi sum tænari Krists Jesu. Og við fyridømi hansara í huga er hóskandi at enda við orðunum, sum Jesus segði við lærisveinar Sínar:

„Táið tit vita hetta – sælir eru tit, um tit gera tað!“ Jóhannes 13.17

Evodia, Syntýke, Synzygus, Klemens

– og hini, ið hava arbeitt saman við mær

„Evodiu áminni eg, og Syntýke áminni eg, at vera samsintar í Harranum; ja, eg biði teg við, tú, sum av røttum bert navnið Synzygus: Kom teimum til hjálpar! Tí tær hava strítt saman við mær í evangeliinum, og somuleiðis Klemens og hini, ið hava arbeitt saman við mær, tey, hvørja nøvn standa í bók lívsins.“ Filippibrævið 4.2-3

Evodia, Syntýke, Synzygus, Klemens og hini, ið hava arbeitt saman við mær. Fremmand, men viðkomandi, næstringar í Harranum.

Evodia og Syntýke

Navnið Evodia merkir „úrslitagóð“, navnið Syntýke merkir „hepni“. Nøvnini benda á, at tær komu frá heidnum bakstøði, men eisini, at foreldur teirra høvdu givið teimum nøvn, sum lýstu vónir teirra fyri døtrunum. Møguliga vóru tær millum kvinnurnar, sum vit lesa um í Ápostlasøguni 16.13:

„Sabbatsdagin fóru vit út um býportrið, fram við eini á, til eitt stað, har tey plagdu at koma saman til bøn; har settust vit og talaðu við kvinnurnar, ið komu saman.“

Fyrsti persónurin í Filippi, sum vit lesa um kom til trúgv, var Lýdia (Áp. 16.11-13, 40). Vit nevndu í greinini um Lýdiu, at møguliga er hon nevnd í fjórða kapitli í Filippibrævinum. Hildið verður, at Lýdia – og antin Evodia ella Syntýke – hava verið sami persónur.

Orsøkin er, at Lýdia kom úr Týatira, sum var í landslutinum Lýdia. Tí verður hildið, at Lýdia møguliga merkir „kvinnan úr Lýdia“ og er ikki veruliga navn hennara.

Hvussu er og ikki, so áminnir Paulus Evodiu og Syntýke um at vera samsintar í Harranum.

Paulus sigur um tær, at tær høvdu strítt saman við honum í evangeliinum. Tá ið Paulus nýtti orðið „strítt“, meinti hann við hart arbeiði, arbeiði, sum hevði kostað nakað. Hesar vóru andaligar kempur í orðsins rætta týdningi.

Her stóð nógv í váða, nú hesar, sum áður høvdu strítt saman við Paulusi, ikki samdust longur.

„… gerið gleði mína fullkomna – at tit semjast tykkara millum, …“ Filippibrævið 2.2

„Latið okkum tá, so mong sum fullkomin eru, hava hetta sinnalag!“ Filippibrævið 3.15

Paulus hevur aftur og aftur – her í brævinum til Filippi – víst á týdningin av at standa saman, at semjast, at vera eyðmjúk og hava sinnalag Kristusar. Tá ið tú lesur tað, sum Paulus – her móti endanum av brævinum – skrivar til Evodiu og Syntýke, fært tú næstan varhugan av, at alt, sum Paulus hevur sagt, hevur verið við hesum báðum kvinnunum í huga. Tær skaraðu framúr í samkomuni, og tí kundi klandur teirra millum lættliga ávirka alt arbeiðið, bæði tað í samkomuni og tað út frá samkomuni.

Synzygus

Samstundis, sum Paulus áminti Evodiu og Syntýke, vendi hann sær eisini til Synzygus og biður hann koma Evodiu og Syntýke til hjálpar. Vit vita, hvussu tað kann vera, tá ið okkurt óheppið kemur upp í millum okkum og onnur. Tá er ofta gott at fáa ein „Synzygus“ at hjálpa. Onkran, sum er andaligur, kærleiksfullur og vísur.

Synzygus merkir „starvsfelagi“. Eins og við navninum Lýdia, so er møguligt, at hetta ikki er navnið á einum persóni, men eitt heiti. Nýggja umsetingin hjá Føroyska Bíbliufelagnum umsetur Synzygus „mín trúgvi starvsfelagi“:

„Ja, eg biði eisini teg, mín trúgva starvsfelaga, um at vera teimum til hjálpar …“ Filippibrævið 4.2b

Mong søga hevði endað betur, um tú hevði havt ein „Synzygus“ – ein trúgvan starvsfelaga – sum í kærleika og vísdómi tordi at taka um endan.

Klemens og hini, ið hava arbeitt saman við mær

Paulus biður starvsfelaga sín ikki bara hjálpa Evodiu og Syntýke, men eisini:

„… Klemens og hini, ið hava arbeitt saman við mær, tey, hvørja nøvn standa í bók lívsins.“ Filippibrævið 4.3

Paulus sigur um tey, at tey høvdu arbeitt saman við honum. Orðingin „arbeitt saman“ er í fyrsta kapitli, vers 27, umsett „berjast saman“. Orðingin varð nýtt um ítróttarfólk, sum spældu á sama liði. Hetta vóru liðfelagar.

Hann segði um Evodiu og Syntýke, at tær høvdu strítt saman við honum (4.3), og um Klemens og hini, at tey høvdu arbeitt ella barst saman við honum. Og so kallar hann tann, sum skuldi áminna hesi, trúgva starvsfelaga hansara.

Kanska er tað hóskandi, at vit eina ferð enn hyggja at versunum, sum vit nevndu áður:

„… gerið gleði mína fullkomna – at tit semjast tykkara millum, …“ Filippibrævið 2.2

„Latið okkum tá, so mong sum fullkomin eru, hava hetta sinnalag!“ Filippibrævið 3.15

Og so leggur Paulus afturat:

„… tey, hvørja nøvn standa í bók lívsins.“ Filippibrævið 4. 3

Skulu vit veruliga skilja týdningin av sonnum samanhaldi, tørvar okkum at síggja støðuna úr sjónarhorni ævinleikans.

Hvat hevur hetta við okkum at gera? Alt!

„Nýtt boð gevi Eg tykkum: At tit skulu elska hvør annan; sum Eg havi elskað tykkum, skulu eisini tit elska hvør annan. Av tí skulu øll sanna, at tit eru lærisveinar Mínir – at tit hava kærleika hvør til annan.“ Jóhannes 13.34-35

Epafroditus – Hann vágaði lívið

Sermerki Epafroditusar

Navnið Epafroditus merkir vakur, fagur, ásýniligur, prúður, mansligur. Út frá tí, sum Paulus sigur um mannin, samsvarar navnið við, hvør hann var. Hetta var maður, sum var sermerktur av vakurleikanum, sum vit síggja í Filippibrævinum.

Støða Epafroditusar

Epafroditus er bara nevndur í Filippibrævinum. Vit møta honum í øðrum kapitli, versunum 25 til 30, og í 18. versi í fjórða kapitli.

Samkoman í Filippi hevði sent hann til Róm við gávu til Paulusar. Samkoman hevði – heilt frá byrjan – stuðlað Paulusi, men av ymsum orsøkum hevði hetta ikki borið til nú í eina tíð. Men nú bar so aftur til, og tí høvdu tey sent Epafroditus við einari gávu. Umframt at koma við gávuni kom hann eisini fyri at vera Paulusi til hjálpar. Paulus sat jú fangi, leinkjaður til rómverskan hermann. Tað hevur verið lívgandi at havt Epafroditus har hjá sær.

Vit vita ikki, hvussu leingi Epafroditus hevði ætlað at verið hjá Paulusi, men tíverri varð tað ikki leingi, tí hann bleiv sjúkur. Paulus skrivaði til tey í Filippi:

„Hann var eisini sjúkur – og deyðsjúkur; men Gud miskunnaði honum – og ikki bert honum, men mær við – so eg skuldi ikki hava sorg oman á sorg.“ Filippibrævið 2.27

Tey í Filippi høvdu hoyrt, hvussu sjúkur Epafroditus hevði verið, og gjørdust bangin um hann. Tá ið Epafroditus hoyrdi hetta, órógvaði tað hann so nógv, at Paulus helt, at best var, at hann fór heim aftur til Filippi. Paulus vildi fegin havt hann har í Róm, men hann vildi ikki, at samkoman í Filippi skuldi hava ampa av Epafroditusi og hann av teimum.

Aftur við sær hevði hann brævið, vit kalla Filippibrævið. Eitt takkarbræv, har Paulus samstundis eggjar samkomuna at festa seg við Kristus og tað, sum er evangeliinum til frama (Fil. 1.12, 18-21).

Og so hoyra vit einki meira um Epafroditus. Jú, tænasta hansara í Róm varð ikki drúgv, men eftirmæli hansara er gott. Minnir um eftirmæli Mariu:

„Sanniliga, sigi Eg tykkum: Allastaðni um allan heimin har hetta evangelium verður prædikað, skal eisini tað, sum hon hevur gjørt, verða umtalað til minni um hana.“ Matteus 26.13

Skotsmál Epafroditusar

„Men eg helt vera neyðugt at senda Epafroditus til tykkara, hann, sum er bróðir mín og virkar og stríðir saman við mær, og sum er sendimaður og tænari tykkara at hjálpa mær í trongd míni.“ Filippibrævið 2.25

Tað er ikki óhugsandi, at Epafroditus hevur verið hjástaddur, tá ið Paulus skrivaði brævið. Paulus dikteraði vanliga brøv síni, og tí hevur Epafroditus – um hann var hjástaddur – hoyrt tað, sum Paulus segði um hann. Paulus var ikki bangin fyri at rósa fólki.

Hann er bróðir mín

At teir vóru brøður, hevur við tað grundleggjandi at gera. Teir vóru í somu familju, familju Guds.

Hann virkar saman við mær

Grikska orðið, sum er umsett at virka saman, er „synergi“. Orðið verður nógv nýtt í dag í sambandi við samarbeiði. Meginreglan í Skriftini er, at tá ið tveir persónar duga at virka saman, verður eitt pluss eitt nógv meira enn tvey. Hetta skiltu Paulus og Epafroditus og dugdu at gagnnýta tað.

Hann stríðist saman við mær

Orðið, sum er umsett at stríðast saman, er á frummálinum hermannamál. Teir høvdu ikki bara virka saman, teir høvdu verið í bardaga saman.

Hann er sendimaður filippimanna

Orðið sendimaður er „ápostul“ á frummálinum. Á sama hátt, sum Harri okkara sendi ápostlar Sínar út at umboða Seg, soleiðis sendi samkoman í Filippi Epafroditus til Paulus, umboðandi samkomuna. Hann var – kunnu vit siga – ápostul teirra.

Hann hjálpir mær í trongd míni

Orðið hjálpir hevur við prestatænastuna at gera. Í Skriftini eru tilbiðjan og hjálp nær knýtt. Tað skilti Epafroditus.

Hann vágaði lívið og mundi doyð

„Tí fyri Kristusar verks skuld mundi hann doyð, við tað at hann vágaði lívið fyri at bøta um saknin av tykkum í tænastuni móti mær.“ Filippibrævið 2.30

Leggið til merkis: Hann gjørdi tað fyri Kristusar verks skuld. Hann gjørdi tað fyri at bøta um saknin av samkomuni í Filippi, og hann gjørdi tað í tænastuni móti Paulusi. Her var maður, sum vágaði lívið, tí hann hugsaði um Kristus, samkomuna og Paulus.

Skylda okkara

Og so til síðst tað, sum samkoman skyldaði Epafroditusi – og flutt til okkara – tað, sum vit skylda fólki sum Epafroditusi.

„Takið tá ímóti honum í Harranum við allari gleði, og haldið slíkar í æru!“ Filippibrævið 2.29

Skylda okkara er at taka ímóti slíkum og gera tað við gleði. Og ikki bara tað, men at halda hann og øllum honum líkum í æru.

Vit kundu kanska sagt: Skylda okkara er at lata tey – ígjøgnum okkum – smakka vakurleikan í Filippibrævinum.

Lýdia

„Hjarta hennara læt Harrin upp“

Lýdia er nevnd í 16. kapitli í Ápostlasøguni og møguliga í fjórða kapitli í Filippibrævinum. Tað er ikki nógv, vit lesa um hana, men tað, sum vit lesa, sigur eina rúgvu. Har er nógv at taka til okkum.

„haðani til Filippi“

„Vit fóru so við skipi úr Troas og hildu beint til Samotrake og dagin eftir til Neapolis, haðani til Filippi, sum er fyrsti býurin í tí partinum av Makedonia, nýbygd. Har í býnum steðgaðu vit eina tíð. Sabbatsdagin fóru vit út um býportrið, fram við eini á, til eitt stað, har tey plagdu at koma saman til bøn; …“ Ápostlasøgan 16.11-13

At teir komu til Makedonia, merkir, at teir komu til Evropa. Vit vita ikki, um hetta er fyrstu ferð, evangeliið kom til Evropa, men tað er fyrstu ferð, at tað kom hagar við Paulusi og fylgi hansara.

Vanliga mannagongdin, tá ið Paulus og teir komu onkustaðni, var, at teir fyrst vitjaðu sýnagoguna, men soleiðis gjørdu teir ikki í Filippi. Kanska var eingin sýnagoga har. Í staðin fara teir út um býportrið, fram við eini á til eitt stað, har nakrar kvinnur plagdu at koma saman til bøn.

„Kvinna, ið æt Lýdia“

„… har settust vit og talaðu við kvinnurnar, ið komu saman. Kvinna, ið æt Lýdia, og sum dýrkaði Gud, lurtaði eftir; hon var úr býnum Týatira og handlaði við purpuri. …“ Ápostlasøgan 16.13-14

Lýdia var ikki upprunaliga úr Filippi, men úr vestara partinum av tí, sum vit í dag kalla Turkaland. Hon kom úr býnum Týatira1, sum var í landspartinum Lýdia. At Lýdia æt eins og landsluturin, sum hon kom úr, kundi bent á, at Lýdia ikki var veruliga navn hennara, men at hon varð nevnd soleiðis, tí hon kom haðani. Á sama hátt, sum tá ið tilflytarar eru kallaðir við staðarnavninum, haðani teir koma.

Lýdia var handilskvinna og handlaði við purpuri. Nógv purpur varð framleitt í Týatira, og tí er møguligt, at hon átt hús bæði í Týatira og í Filippi. At hon handlaði við purpuri og búði í stórum húsum, bendir á, at hon var múgvandi kvinna.

„Hjarta hennara læt Harrin upp“

„Kvinna, ið æt Lýdia, og sum dýrkaði Gud, lurtaði eftir; hon var úr býnum Týatira og handlaði við purpuri. Hjarta hennara læt Harrin upp, so hon gav tí gætur, sum Paulus talaði.“ Ápostlasøgan 16.14

At „hon dýrkaði Gud“ merkir, at hon var heidningur, sum hevði vent um til Gud Ísraels. Hetta og tað, at hon regluliga kom saman við øðrum kvinnum, sum komu saman til bøn, vísir, at Harrin hevði longu javnað vegin til hjarta hennara, áðrenn hon nakrantíð hoyrdi Paulus tala.

Og tað vísir eisini – og hetta er sera týdningarmikið – at tað, at hon dýrkaði Gud og kom regluliga saman til bøn, merkti ikki, at hon var longu trúgvandi, tá ið Paulus og teir komu hagar. Tað hendi ikki, fyrr enn hon hoyrdi evangeliið prædikað. Týdningarmikið at minnast.

Harrin læt upp hjarta hennara. Hon gav tí gætur, sum Paulus prædikaði. – Við øðrum orðum –. Hon lurtaði og gav gætur, men tað var Harrin, sum læt upp hjartað. Soleiðis virkar Harrin.

„doypt, bað hon okkum“

„Táið nú hon og hús hennara vóru doypt, bað hon okkum og segði: „Halda tit meg vera Harranum trúgva, so komið inn í hús mítt og verðið har!“ – Og hon noyddi okkum.“ Ápostlasøgan 16.15

Vit vita ikki, hvussu mong tey vóru, men heilt fá hava tey ikki verið. Slíkt húsarhald taldi jú bæði familjuna, tænarar, trælir og møguliga onnur við.

„… Halda tit meg vera Harranum trúgva, so komið inn í hús mítt og verðið har!“ – Og hon noyddi okkum.“ Ápostlasøgan 16.15

Vit kunnu ímynda okkum, hvussu Lýdia – dýggjvát, júst komin upp úr vatninum – sigur við Paulus og teir, at teir nú skuldu gista hjá sær. Lukas, sum jú var eygnavitni, skrivar, at hon noyddi teir. Hetta hevur verið kvinna, ið lurtað varð eftir.

„hjá Lýdiu“

„So fóru teir út úr fangahúsinum og fóru inn hjá Lýdiu. Táið teir høvdu hitt brøðurnar og ámint teir, fóru teir avstað.“ Ápostlasøgan 16.40

Heim hennara gjørdist ikki bara Paulusi og teimum eitt heim; tað gjørdist eitt andaligt heim teirra trúgvandi.

Og so sigur Ápostlasøgan okkum einki meir um Lýdiu.

Vit halda okkum tó møguliga hóma hana í Filippibrævinum. Vit koma aftur til tað, tá ið vit viðgera kvinnurnar, sum verða nevndar í fjórða kapitli í Filippibrævinum.


  1. Ein av samkomunum, sum Kristus skrivaði til í 2. og 3. kapitli í
    Opinberingini, er samkoman í Týatira. ↩︎

Misskilti langafríggjadagur

Siðir og langafríggjadagur

Kring heimin eru Filipsoyggjar kendar fyri, hvussu tey halda langafríggjadag. Tað er sera ógvisligt. Fólk lata seg krossfesta ella píska við berum yvirkroppi, til blóðið rennur av teimum. Og so eru tað eisini longu „Via Dolorosa“ gongurnar eftir longum, heitum og støvutum vegum. Tey, sum fara hesar gongurnar, eru ofta ílatin klæðir, ið eru sera illa hóskandi í tí nógva hitanum.

Lat meg siga, áðrenn vit halda fram, at tað, at Filipsoyggjar eru kendar fyri hatta, merkir ikki, at øll á Filipsoyggjum halda langafríggjadag á handa hátt.

Jú, longu „Via Dolarosa“ gongurnar fara fram allastaðni, men ikki teir meira ógvisligu siðirnir – písking og krossfesting. Eitt nú havi eg ongantíð hoyrt, at písking og krossfesting fer fram á Palawan. Vit mugu eisini hava í huga, at hetta eru siðir, sum bara fara fram millum katolikkar. Vert er eisini at hava í huga, at bæði myndugleikarnir í landinum og katólska kirkjan ráða fólki frá at fylgja hesum siðum. Kortini slepst ikki undan, at mong fylgja hesum siðunum.

Fyrsta langafríggjadag, vit vóru á Filipsoyggjum, búðu vit nakað sunnan fyri Manila, í Batangas landslutinum í býnum Lipa City. Ein vinmaður og eg ætlaðu at fara at hyggja, meðan fólk vórðu pískað og krossfest. Tíverri viltust vit og komu ongantíð fram. Ístaðin upplivdu vit í fleiri tímar okkara egnu „Via Dolarosa“ – soleiðis kendist tað, í hvussu so er – meðan vit, í heitum bili uttan mið og mál, reikaðu í eyst og vest.

Tá ið vit vóru liðug í Lipa City, fluttu vit til muslimarnar suðuri á Balabac, og har hendir ikki nógv langafríggjadag. Vit vóru har í 14 ár og fluttu síðan til Puerto Princesa á Palawan, men, sum nevnt eru tey ikki so ógvislig har langafríggjadag.

Sum tit skilja, so havi eg sjálvur sæð lítið av hesum, sum eg nú tosi um, og tí eri eg noyddur at fyrihalda meg til tað, sum eg havi hoyrt frá øðrum.

Ein trúboðari segði mær, at ein langafríggjadag tók hann tríggjar myndir av sama manni. Fyrsta myndin varð tikin, meðan maðurin varð negldur til ein kross. Næsta, eftir at krossurin við manninum á var komin upp at standa. Triðja, eftir at maðurin var tikin niður av krossinum og stóð og drakk eina Pepsi.

Tað eru ymiskar orsøkir, hví fólk soleiðis lata seg pína. Hjá onkrum er tað gjørt í vón um at fáa syndirnar forsónaðar. Hjá øðrum er tað gjørt í tí vón, at Gud á ein ella annan hátt skal hjálpa teimum.

Las um ein ungan mann fyrst í tjúgunum, sum hevði latið seg pískað, til hann var tað bera blóð. Hann gjørdi tað, tí mamma hansara sama mánadag var løgd undir skurð fyri krabba. Hann gjørdi tað í vón um, at tað fór at gera mammuna fríska.

Tú kanst ikki annað enn at virða hann fyri kærleikan til mammuna – og tó so syrgiligt.

Skriftin og langafríggjadagur

Grundin til siðir – líkum hasum á Filipsoyggjum – er, at fólk skilja ikki tað, sum Kristus gjørdi á krossinum. Tey skilja ikki, at okkum tørvar ikki at straffa okkum sjálv. Straffin varð øll løgd á Sonin.

„Men Hann varð særdur fyri brot okkara, soraður fyri misgerðir okkara; straffin varð løgd á Hann, so vit skuldu hava frið, og við sárum Hansara eru vit grødd.“ Esaias 53.5

Tey skilja heldur ikki, at okkum tørvar ikki at pína okkum sjálv fyri at fáa Gud at lurta eftir okkum.

„Hann, sum spardi ikki Sín egna Son, men gav Hann fyri okkum øll, hvussu skal Hann kunna annað enn geva okkum alt við Honum!“ Rómbrævið 8.32

Tey skilja heldur ikki, at Jesus doyði ikki sum eitt hjálparleyst blóðvitni, nei Hann gav lív Sítt fyri síðan páskamorgun at taka tað aftur. Hann doyði sum sigursharri, tí við deyða Sínum avopnaði Hann tignirnar og valdini. At skilja týdningini av langafríggjadegi er at skilja hatta.

„Tí elskar Faðirin Meg, tí Eg gevi lív Mítt – fyri at taka tað aftur. Eingin tekur tað frá Mær, nei, Eg gevi tað av Mær sjálvum. Eg havi vald at geva tað, og Eg havi vald at taka tað aftur. Hetta boð fekk Eg frá Faðir Mínum.“ Jóhannes 10.17-18

„Hann avvápnaði tignirnar og valdini og gjørdi tey til skammar fyri eygum alra, táið Hann á krossinum vísti Seg sum sigurharra yvir teimum.“ Kolossebrævið 2.15

—————

Tað er lætt at finnast at fólki hinumegin klótuna fyri ikki at skilja tað, sum Kristus gjørdi á krossinum. Kanska gloyma vit, hvussu lítið vit sjálv ofta skilja tað. Eg eri sannførdur um, at eingin sannleiki í Skriftini er so torførur fyri okkum at fata, sum tá ið Kristus á krossinum segði: „Tað er fullgjørt!“

Hvat boygdi, Jesus, høvur títt?
Mín synd varð løgd á teg,
mín svára dóm og myrkur mítt,
ta skuld, ið tyngdi meg,
alt, alt tú bart, eitt offur vart,
tí tyngir einki meg.

Í míni skál var deyði, bann,
hon full var fyri teg.
Hvør dropi rætt sum eldur brann
– tóm er hon fyri meg.
Ja, kærur var eg, Jesus, tær
– tú drakst tað fyri meg!

Anne Ross Cousin (Ongl.), 1824–1906
(Victor Danielsen týddi – nr. 192 í NSGF)

Poul Madsen

Mær dámar væl at lesa bøkur, sum viðgera bøkur í Skriftini. Á enskum verða slíkar bøkur nevndar „Commentaries“, á føroyskum man tað vera „Viðmerkingar“. Fyrsta slíka bókin, sum eg las, var ein lítil bók hjá Poul Madsen við viðmerkingum um Galatiabrævið. Hann og onkrir aðrir góvu fleiri slíkar bøkur út. Røðin var kallað „Kapitel for kapitel“.

Poul Madsen var dani og mundi vera millum dugnaligastu bíbliulærararnar í Norðurlondum. Tað, sum mær dámdi serliga væl við honum, var, at hann ofta kom úr øðrum sjónarhorni enn aðrir bíbliulærarar. Hetta kendist vekjandi og frískt.

Øssur Berghamar skrivar

„Prædikumaðurin Poul Madsen andaðist 1. juli í 2009, 93 ára gamal. Hann var ein bíbliukønur maður og ein Orðsins myndugleiki, sum hevði ómetaliga nógv at geva.

Svenning av Lofti segði onkuntíð – og hann er útbúgvin prentari – at tala Poul Madsen var so væl orðað, at hon var klár til at vera sett í blýggi (t.v.s. klár at prenta).

Tað var altíð tign og myndugleiki yvir tí, hann bar fram. Hann skýggjaði alt, ið var grunt, popput ella lættisoppaligt.

Eg minnist, hvussu hann stuðlaði Susan og mær, tá ið vit tóku stig til verkið, sum seinni fekk navnið Kristnastova.

Til ber at lesa og lurta eftir nøkrum av tí nógva tilfari, sum liggur eftir Poul Madsen, á www.modmaalet.dk.“

Sitat frá Poul Madsen

Orðaspæl

Poul Madsen dugdi væl at orða seg:

  • Nogle af biskopperne var kun indstillet på at YDE DET BEDSTE – andre kun indstillet på at NYDE DET BEDSTE.
  • Ordet om korset er aldrig LET KOST, men altid RET KOST.
  • Hvis vi mener, at vor TJENESTE leder til FORTJENESTE, da er vi endnu ikke Guds sande TJENERE.
  • … NEDDRAGELSE af vort folk i stedet for OPDRAGELSE.
  • Der er kun en hårfin grænse mellem FRIHED og FRÆKHED.
Um krossin
  • Einki er skilt rætt, er tað ikki skilt í ljósinum av krossinum.
  • Rødd Hirðans hevur altíð klang krossins.
  • Lagna sannleikans í heimi lygnarinnar er krossurin.
Um Orðið
  • Skal Orðið veruliga hava framgongd, mugu vit stremba eftir at koma at kenna Orðið og at fylgja tí. Um vit hinvegin stremba eftir at fremja okkara egnu framgongd, ella framgongdina hjá samkomum okkara, verða vit ein forðing fyri framgongd Orðsins.
Um sannleikan
  • Sannleiki og dirvi fylgjast. Lygnir og ræðuskítar ganga hond í hond.
  • Legg til merkis orðið „sannleiki“, sum Jesus brúkar um Seg sjálvan. Hetta merkir ikki bara, at Hann er tann einasti, sum er sannleikin, men eisini, at sannleikin er alt fevnandi – tað er einki øki í lívinum, sum ikki er fevnt av Sannleikanum.
  • Heimsins átrúnaðir vísa ikki, at menniskju leingjast eftir sannleikanum, men heldur mótstøðu teirra ímóti sannleikanum.
Um syndina
  • Ein og hvør synd hevur tveir ræðuligar møguleikar við sær: Annar er, at vit herða okkum. Hin er, at vit enda í vónloysi.
  • Syndin er ikki bara ein størri ella minni veikleiki. Nei, hon er ein makt. Tað er, sum vóru vit undir einum persóni, sum er okkum ov sterkur.
Um tað grunna og popputa
  • Paulus ápostul fekk frálíka umtalu í Filippi, tá ið gentan, sett av illum anda, gekk aftan á honum og rópti: „Hesir menn eru tænarar hins hægsta Guds, og teir kunngera tykkum frelsuvegin!“ Paulus skoytti ikki um slíka umtalu og steðgaði henni.
  • Orðið „tiltak“ er ikki at finna í heilagu Skriftini. Bíblian tosar harafturímóti um góð verk, sum Gud frammanundan hevur lagt til reiðar, at vit skulu liva í teimum (Ef. 2.10).
  • Endurnýggjan kemur omanfrá, ikki uttanífrá – og hon kemur á móðurmálinum.
  • Evangelisk gleði er arbeiðsgleði.
Um tíðarrákið
  • Størsti vandin við tí, sum nú hendir, er ivaleyst, at tíðarandin fær loyvi at treingja seg inn og við honum heimsins sjónarmið og mannagongd. Tað er bara ein verja móti hesum, og tað er andaligur búnaskapur, sum er, at trúgvandi á ein djúpan og inniligan hátt kenna Harran.
  • Tey eru errin av at hava eggjað allan fólkaligan atburð burtur. At vera óhøviskur gerst alt meira vanligt. Og tað at vísa virðing er nú eitt hugtak, sum tey flestu hava lítla hóming av. Ikki so løgið, at hugtakið at vera høviskur er so sjáldan at hoyra longur. Tíðarandin er uppreistrarhugur, og tað sæst aftur bæði í máli og atburði.
  • Vit eru øll í vanda fyri at seta tollyndi í staðin fyri sannleikan. Tollyndið er nú orðafellið, sum verður nýtt at lýsa, hvat kærleiki er. At vera tolsintur er at gevast við at siga JA ella NEI. Tað er tigandi at góðtaka alt. At vera sannur er hinvegin at siga JA ella NEI – ikki fariseiskt dømandi, men í kærleika.
Um pengar
  • At vit í øllum altíð kunnu hava alt, sum okkum tørvar (2. Kor. 9.8) merkir, at vit sum børn Guds aldri eru í tí støðu, at tað ikki ber til hjá okkum at geva og tað ríkiliga.
  • Nýggja Testamenti vísir eina heilaga vanvirðing fyri pengum. Ein vanvirðing, sum samstundis leggur dent á okkara heilagu ábyrgd av pengunum, sum okkum eru litnir upp í hendur.

Tá ið bátur skuldi dragast úr neysti

– grein um bøn eftir Sonna Poulsen

Sonni og eg eru javnaldrar og fóru saman við familjum okkara út á „hermótið“ umleið sama tíðarskeið – tey til Papua Nýguinea og vit til Filipsoyggjar. Í fjør legði hann grein út á evr.fo, sum hann hevur givið okkum loyvi at leggja út her. Ein sera góð, álvarsom og grípandi grein, skrivað á beinraknum og mergjaðum sandoyarmáli. Vóni hon verður tykkum til líka stóra signing, sum hon var mær.

———————

Eg las eina bók um bøn langt síðani, og vakti hon av álvara tankarnar. Rithøvundurin vísti á, at vit kundu vera eins virkin sum trúboðin hinumegin klótuna, ja, enntá í vissum førum meiri virkin enn trúboðin. Eg fari at geva áðurnevnda rithøvundi rætt í tí, at har – á knøunum – er tað, at veruligi bardagin fer fram.

Tá ið bátur skuldi dragast úr neysti, løgdu allir rygg til: summir tóku niður á stokkin, aðrir tóku í tollarnar og aftur aðrir breiddu herðarnar undir skut og rong fyri at lætta honum úr lunnunum, sum hann hevði sitið so fastur í eina tíð. Jú, allir skuldu til. Lítið vita vit, hvussu nógvir løgdu rygg til fyri at fáa okkum úr neysti. Og Harrin, Hin rættvísi dómarin, fer ikki at gloyma teimum ta kærleiksgerðina.

Eg minnist aftur á ta spennandi tíðina, tá ið dragast skuldi úr neysti í verkinum í Mangseng, tí nú vóru vit so fræg í málinum, at vit skjótt fóru at byrja at læra úr Orðinum. Fleiri brøv vóru send til samkomurnar og einstaklingar við myndum av hvørjum húsarhaldinum í bygdini og grannabygdini Mangseng. Hetta var fyri enn aftur at minna tey heiløgu í Føroyum á at fara á knøini, tí nú var um at røkka ella støkka.

Tey heiløgu heima stóðu saman um okkum trúboðar og eisini tey – tá – vantrúgvandi í Mangseng. Harrin gjørdi tað, Hann hevði lovað, at geva Orði Sínum vitnisburð, og opnaði eygu teirra.

Hvussu stóran part átti bønin í Mangsengverkinum? Í Ápostlasøguni 2:42 lesa vit um teir fýra grundstólparnar, samkoman virkar undir:

„Tey hildu trúliga fast við læru ápostlanna og við samfelagið, við breyðbrótingina og við bønirnar.“

Læran, samfelagið, breyðbrótingin og bønirnar

Her er bønin síðst nevnd, men: „når enden er god er alting godt.“ Vit hava kanska lyndi til at halda, at okkara fjarandi ár ikki hava nakað at bjóða Harranum og verki Hansara; men so er ikki. Tí helst eru vit meiri virkin í verkinum enn á okkara yngru árum – bønini at takka.

Tá ið lærisveinarnir spurdu Harran, hvussu teir kundu gera verk Guds, svaraði Hann teimum: „Hetta er verk Guds, at tit trúgva á tann, ið Hann hevur sent.“ Júst so. Verk Guds er álit á Harran, antin vit eru seingjarliggjandi ella á fótum.

Eg minnist eina hending eftir eitt frágreiðingarmøti um Mangseng. Hetta var í Ebenezer. Systkini gleddust um ljósmyndirnar av tí, Harrin hevði gjørt har úti í Mangseng. Tá ið fólk fóru avstað aftur, var ein bróðir, sum gav mær eitt so hjartaligt lógvatak, hyggur upp á meg og sigur: „Eg havi biðið dagliga fyri tykkum.“ Eg fór so sjálvur á dyr, og tankarnir mólu í høvdinum: „Nú skilji eg, hví henda og handa ómøguliga støðan eydnaðist, hví vit fingu styrki eftir veikleika o.s.fr.“ Tí var tað, at tað bleiv til unga har úti, tí fólk bóðu. So ja, tykkara partur liggur ikki eftir har eysturi, og ein dag koma tit at verða saman við teimum, tit vóru við til at vinna fyri Harran.

Ein bróðir, sum ongantíð hevði møtt mær og lá á ellisheimi, hevði hvønn mánað sent okkum eina peningagávu. Eg hevði avgjørt, at eg mátti fara og vitja hann ta einu ferðina, vit vóru heima. Vit sótu í uppihaldsstovuni. Hetta elskuliga menniskjað sigur so einaferð, tá ið eg skuldi fara: „Kom líka inn á kamarið, og eg skal vísa tær, hvar eg biði fyri tykkum.“ Hann fer so inn á kamarið við mær og vísir mær eitt gólvteppi við tveimum djúpum kullum. Hann sigur so: „Her biði eg fyri tykkum.“ Tá var lítið um meg, henda reysta trúboðan, sum varð borin framá av einum Harrans barni, sum kendi veikleika, tó ikki í bønini.

Sama var eftir eitt møti, eg var boðin til hús. Tá vísir konan í heiminum mær bonkarendan, hon legði seg niðuryvir, tá ið hon bað fyri mær og mínum.

Kona mín sigur sjálv, tá ið tað oftani var tungt har úti, og at hon tíðum lá í andvekri; men tá at vita, at hinumegin klótuna vóru fólk í bøn fyri okkum; og tað gav styrki.

„Ja, ikki upp til kníggja“ hava vit oftani fyri. Men eg fari at loyva mær at endurgeva hetta á rættan hátt, at tað var júst til kníggja, at undurverkið í Mangseng gjørdist veruleiki.

William Carey, slóðbrótarin innan nýggjari trúboðan, umsetti Skriftina og partar av henni til 35 mál. Hann var ein úrmælingur; men hann hevði systur, sum var seingjarliggjandi við restandi førleika – og hon bað!

Tey bóðu!

Sonni Poulsen, juni 2024

Símun Jóhan Wolles

Fyrstu ferð, eg minnist at hava hoyrt Símun Jóhan tosa, var á einum morgunmøti fyrst í hálvfjerðsunum. Á morgunmøtunum stóð talarin vanliga framman fyri talarastólin. Símun Jóhan fór upp á pallin og stóð aftan fyri talarastólin. Eg var á møti saman við Eyðfinn, svági mínum.

Aftan á møtið segði hann mær, at tað var tí, at Símun Jóhan nøkur ár frammanundan hevði fingið okkurt lammilsi, og tí var lættari hjá honum at standa aftan fyri ein talarastól.

Símun Jóhan búði norðuri á Eiði. Tað var altíð serliga hugaligt at koma á møti og síggja, at hann var og vitjaði. Tað merkti, at møtið fór at verða gott.

Seinni kom eg at kenna Símun Jóhan persónliga, og eg minnist aftur á mangar ríkar løtur saman við honum.

Niðanfyri eru nøkur gullkorn, sum eg havi kraddað mær frá honum.

Á møti í Betesda í mars 1980

Fyrra Krønikubók 22.14:

„Her havi eg, hóast so mangt hevur nívt meg, savnað til hús HARRANS …“

  • Tað var Dávidi ein gleði at kunna savna til hús HARRANS. Hóast nógv nívandi  kom á leiðina, loyvdi hann tí ikki at forða sær í at vera við.

Sálmur 25.18:

„Vend eyganum á trongd og møði mína, og fyrigev mær allar syndir mínar!“

  • Dávid orkaði at halda á, tí hann fór til Harran við tí, sum nívdi hann.

Á møti í Betesda í mars 1980

Lukas 10.1:

„… sendi teir … undan Sær … á hvørt stað, sum Hann sjálvur ætlaði at kom til.“

Sálmur 105.17:

„Mann sendi Hann undan teimum, Jósef varð seldur sum trælur;“

  • Hvat kann Harrin vænta Sær at heysta í fótasporum okkara?

Á møti í Betesda í 1984

Jóhannes 21.5, 12, 15, 22:

„Jesus segði tá við teir: „Børn, hava tit nakað at eta?“ … „Komið higar og fáið tykkum at eta!“ … „Táið teir høvdu etið, segði Jesus við Símun Pætur: „Símun, sonur Jóhannes, elskar tú Meg meir enn hesir?“ … „Fylg tú Mær!““

  • Tað var ikki, fyrr enn Hann hevði givið teimum at eta, at Hann kom við áminningunum.

Brævasamband við Símun Jóhan í 1987

Í Dómarunum 6.34 stendur:

„Tá læt Andi HARRANS Seg í Gideon, …“

Eg nevndi hatta einaferð í einum brævi til Símun Jóhan. Hann skrivaði aftur, at jú, tað var gott, men hvussu syrgiligt tað var, at Gideon seinni – í staðin fyri, at loyva Anda HARRANS at lata Seg í hann – breiddi út kappa sín, og læt fólkið fylla kappan við gullringunum, sum vóru uppi í fongi hansara (Dóm. 8.24).

At byrja við var Gideon kappin, sum Andi HARRANS kundi lata Seg í. Seinni var kappin ikki fyltur av Harranum, men tí, sum heimurin hevði at bjóða.

Á møti í Betesda í 1991

Við byrjanini av taluni segði Símun Jóhan:

„Tað tykist viðhvørt sum, at tá ið kvøldið kemur, hevur dagurin etið so nógv av tí, sum var mær kært um morgunin.“

Fyrra Sámuelsbók 13.14:

„… HARRIN hevur valt Sær út mann eftir hjarta Sínum, …“

Fyrra Sámuelsbók 17.34-35:

„… kom tá leyva ella bjørn og fór við einum kríatúri úr fylginum, so leyp eg eftir henni og feldi hana …“

  • Dávid, maðurin eftir hjarta Guds, feldi bjarnir og leyvur í loynd. Vit mugu fyrst sigra í tí loynda.

Fyrra Sámuelsbók 15.12:

„Saul er komin til Karmel, og har hevur hann reist sær minnismerki; …“

  • Karmel merkir akurlendi Guds. Av sonnum ræðuligt, tá ið vit reisa okkum minnismerki á akurlendi Guds.

Fyrra Sámuelsbók 3.21:

„… HARRIN opinberaði Seg í Silo fyri Sámuel við orði HARRANS.“

  • Harrin opinberar Seg enn, har tað er eitt opið oyra at hoyra Orð Hansara.

Nakrar myndir

Á samfelagsmøtunum í Vági í 1980

„Eg hjálpti konuni í havanum og var helst ikki nóg umhugsin. Hon bað meg ansa eftir ikki at traðka júst har, sum hon hevði plantað.

Hatta er júst skaðin, sum vit kunnu gera, tá ið vit ikki geva okkum far um, hvar Gud hevur plantað.“

Í einari samrøðu í hálvfemsunum

Símun Jóhan sigur frá:

„Tað var á eini dreingjalegu á Zarepta. Møtið hevði verið serliga gott, tú hevði merkt, hvussu Andin hevði virkað. Og so var møtið liðugt, og dreingirnir fóru tuskandi og rópandi út úr salinum. Ein kvinna helt fyri, at ikki var tað fallið djúpt, sum dreingirnir høvdu hoyrt. Tá læt í Herman Mørkøre: „Smádreingir eru smádreingir, eisini tá ið teir eru frelstir.““

Á møti í Mizpa í 1984

Sonni Poulsen og eg høvdu greitt frá arbeiðinum, sum vit høvdu ætlanir um at fara út í sum trúboðarar. Julie og Sonni til Papua Nýguinea og vit til Indonesia (vit endaðu á Filipsoyggjum). Aftan á møtið kemur Símun Jóhan við einari áminning til samkomuna um at minnast tey, sum eru farin út sum trúboðarar. Hann nevnir, at tá ið teir vóru í bjørgunum, var tað altíð lættari, um teir, sum hildu línuni, stóðu somumegin.