Tag Archive for: Orð

Kristus er svarið – eisini tá ið umstøðurnar eru fremmandar

Í Lipa City at læra tagalog

Vit høvdu ikki verið leingi á Filipsoyggjunum, bara nakrar mánaðir. Búðu einar tveir tímar sunnan fyri Manila. Býurin, har vit búðu, eitur Lipa City. Minnist meg rætt, búðu okkurt um 100.000 fólk har tá. Í dag – nærum 40 ár seinni – er fólkatalið næstan hálv millión. Vit vóru har fyri at læra okkum tagalog, høvuðsmálið á Filipsoyggjum.

Skilamaðurin harra Benedict

Millum teirra, vit komu at kenna, var ein eldri maður. Tíverri havi eg gloymt navnið. Navnið, sum onkursvegna kemur mær í hug, er harra Benedict. Eg haldi ikki, at tað er rætta navnið, men vit kalla hann bara harra Benedict – ger tað lættari at siga frá.

Vit komu at kennast, tí eg keypti tvær orðabøkur frá honum, eina tagalog-enskt og eina enskt-tagalog. Harra Benedict hevði sjálvur verið við til at skriva tær. Maðurin, sum hevði staðið fyri arbeiðinum, var ein katólskur prestur úr Avstralia. Navnið hjá honum minnist eg; hann æt Faðir English. Skilti eg tað rætt, búði Faðir English í Lipa, tá ið hann skrivaði orðabøkurnar. Í dag nýta fólk flest ikki orðabøkur, sum tey gjørdu tá. Nú er alt á alnetinum, men tá vóru orðabøkurnar hjá Faðir English tær størstu og mest fullfíggjaðu orðabøkurnar í øllum landinum.

Harra Benedict var ein sonevndur mestitsur. Forfedrarnir vóru  ein blandingur at filipinarum, kinesarum og spaniólum. Eftir húsinum at døma høvdu pengar einaferð verið í familjuni; tey vóru stór og høvdu einaferð verið flott. Nú vóru tey gomul og forfallin. Tá ið fíggjarligu umstøðurnar eru so óstøðugar, sum tær ofta eru í londum sum Filipsoyggjum, er skjótt at koma illa fyri og ongantíð sleppa burtur úr tí aftur. Her man harra Benedict ikki hava verið eindømi.

Hjá harra og frú Benedict vóru nógv tilkomin – ella nærum tilkomin – fólk í húsi. Umframt tey gomlu var ein fráskildur sonur og børnini hjá soninum, øll síðst í tannárunum ella fyrst í tjúgunum. Helst vóru onnur eisini, sum eg ikki minnist.

Tað var ikki uttan orsøk, at English prestur hevði fingið harra Benedict at hjálpt sær; maðurin var bæði gløggur, ordiligur og væl lisin. Ein álitismaður. Men sonurin – eg veit ikki – fyri mær sá hann út sum ein miðaldrandi playboy, og abbabørnini, har tóktist heldur ikki at vera gott skil á. Umstøðurnar vóru ikki lættar.

Abbasonurin stungin til deyðis

Ein morgun hoyrdu vit, at ein abbasonur var funnin á trappuni fyrr um morgunin, stungin til deyðis. Onkur hevði dripið hann við einum spjóti, sum vanliga varð nýtt til at høgga ís við. Abbasonurin hevði verið við í sølu av rúsandi evnum, skyldaði nógvar pengar, og tað kom at kosta honum lívið. Hart.

Jarðarferðin og vónloysið

Gloymi ongantíð jarðarferðina. Fyrsta jarðarferðin, vit vóru við til á Filipsoyggjum. Kistan var í heiminum, og jarðarferðin byrjaði haðani. Har var nógv fólk, tá ið vit komu inn. Harra Benedict var blíður og bjóðaði okkum okkurt at eta. Tú sást, at hann var syrgin, men tú merkti eisini, at hetta var ikki fyrstu ferð, at hann hevði upplivað sorg og vónbrot.

Úr heiminum gekk fylgið til kirkjuna. Tað tók okkurt um hálvan tíma. Minnist, at líkvognurin hevði hátalarar og spældi sokallaðan „slow rock“. Tað hevði eg ongantíð hoyrt til jarðarferð áður. Løgið og hjartanemandi. Minnist meg rætt, var ein av sangunum „Boulevard“. Sangurin er kanska langt síðan gloymdur, men tá var hann ofta at hoyra. Nakrar reglur í sanginum eru:

Never knew that it would go so far
When you left me on that boulevard
Come again, you would release my pain

Vit komu inn í kirkjuna. Tað var fyrstu ferð, eg hevði verið til gudstænastu í eini katólskari kirkju. Alt sýntist løgið og fremmant. Vit høvdu jú ikki enn verið serliga leingi á Filipsoyggjum. Tað var sjálvandi avmarkað, hvussu nógv tagalog, eg skilti, men eg minnist, at presturin tosaði um, hvussu evnaríkur ungi maðurin hevði verið. Minnist hann nevna, hvussu væl hann dugdi at tekna og mála.

Jú, har var nógv, sum eg ikki skilti; men kensluna av vónloysi, hana skilti eg, og hon situr eftir, hóast so mong ár eru liðin.

*****

Kristus er svarið

Trúgvandi familjur hava jú verið og kunnu sjálvandi verða raktar av slíkum hendingum sum hesari í Lipa City; men tað var ikki hendingin sjálv, sum festi seg í sinnið, men vónloysið, sum eyðkendi alt rundan um hendingina. Eitt vónloysi, sum bara Kristus kann frelsa okkum undan. Orðini í gamla sanginum eru enn sonn – sonn allastaðni, sama hvar á klótuni, vit eru.

Kristus er svarið til heimsins stóru neyð,
Kristus kann hjálpa úr vanda sorg og deyð.
Spurningar lívsins níva mangan mann,
teir eina Kristus svara, loysa kann,
tí Kristus er svarið til heimsins neyð.

Hvat gera vit?

Kanska tað hevði verið hóskiligt at enda við hesum trimum setningunum hjá Paulusi úr 1. kapitli í Rómbrævinum (undirstrikingin í versunum er mín).

„Eg standi í skuld, bæði til Grikkar og aðrar tjóðir, bæði til vís og fávís.“ v. 14

„Eg eri tí – fyri mín part – til reiðar at kunngera evangeliið, …“ v. 15

„Tí eg skammist ikki við evangeliið; tað er jú kraft Guds, hvørjum tí til frelsu, sum trýr, bæði Jøda – fyrst – og Grikka.“ v. 16

Eg standi í skuld, eg eri til reiðar, eg skammist ikki. Tað er, tá ið tað er hugburður okkara, at vit kunnu bjóða fólki Hann, sum er einasta svarið, Kristus.

Onesimus – Hentur í Harranum

Onesimus: trælur, skuldari, sonur og bróðir.

Trælurin

Onesimus er trælurin, sum brævið til Filemon snýr seg um. Herumframt er hann eisini nevndur  móti endanum á Kolossebrævinum.

„Eisini sendi eg Onesimus, hin trúfasta og elskaða bróðurin, sum er úr býi tykkara; teir skulu siga tykkum frá øllum her.“ Kolossebrævið 4.9

Tey serkønu siga, at navnið Onesimus var eitt vanligt trælanavn. Navnið merkir hentur. Áhugavert er, hvussu Paulus spælir við týdningin av navninum [undirstrikingarnar í versinum eru mínar]:

„eg biði teg fyri syni mínum, Onesimusi, sum eg havi fingið í leinkjum mínum, honum, sum áður var tær „óhentur“, men nú er bæði tær og mær „hentur“ – honum, sum eg nú sendi tær aftur.“ Filemonbrævið 1.10-11

„Ja, bróðir, ver mær „hentur“ í Harranum, lívga hjarta mítt í Kristusi!“ Filemonbrævið 1.20

Skuldarin

Í brævinum til Filemon fáa vit ta fatan, at Onesimus møguliga hevði stolið eitt ella annað frá Filemon.

„Hevur hann gjørt tær nakran órætt, ella skyldar hann tær nakað, so skriva tað á rokning mína!“ Filemonbrævið 1.18

Av góðum grundum er tað trupult hjá okkum nýmótans menniskjum at fata, hvussu álvarsamar umstøðurnar hjá Onesimusi vóru. Einki mark var fyri, hvussu stóra straff flýggjaðir trælir kundu fáa. Og so ikki at tala um, høvdu teir eisini stolið.

Sonurin

Flýggjaði trælurin endaði í Róm, møtti Paulusi og kom til trúgv. Í brævinum til Filemon kallar Paulus hann son sín (v. 10), tað merkir andaliga son sín. Hann kallaði hann soleiðis, tí tað var ígjøgnum Paulus, at Onesimus kom til trúgv. Spennandi verður einaferð at fáa meiri at vita, hvørjar umstøðurnar vóru, tá ið teir hittust, og Paulus leiddi hann til trúgv.

Bróðurin

„Tak ímóti honum – tað er mítt egna hjarta! … ikki sum træl longur, men sum meir enn træl, sum elskaðan bróður. Tað er hann mær á serligan hátt, og hvussu mikið meiri tá ikki tær – bæði í holdinum og í Harranum! So satt sum tú tí roknar meg fyri sambróður tín, so tak ímóti honum sum ímóti mær!“ Filemonbrævið 1.12-17

Paulus biður Filemon taka ímóti Onesimusi, biður hann taka ímóti honum, sum tað var móti Paulusi sjálvum. Hann biður hann taka ímóti honum sum elskaðan bróður.

Av tí at vit ikki persónliga kenna til trælahald og umstøðurnar hjá trælum (og tað skulu vit vera glað fyri), er tað trupult hjá okkum at fata, hvussu grípandi Filemonbrævið er, og hvussu væl tað lýsir kollveltandi ávirkan evangeliums.

Bara tankin, at trælir og harrar teirra kundu vera elskaðir brøður, var óhugsandi. Og so at hugsa sær, at tað kundi vera møguligt, tá ið trælurin var rýmdur og enntá sekur í stuldri, tað var óhoyrt.

„Hvussu mær gongst, skal Týkikus, hin elskaði bróðirin, sum so trúliga hjálpir mær og tænir saman við mær í Harranum, bera tykkum boð um, alt samalt. Hann sendi eg til tykkara, júst fyri at tit skulu vita, hvussu til stendur við okkum, og fyri at hann skal troysta hjørtu tykkara. Eisini sendi eg Onesimus, hin trúfasta og elskaða bróðurin, sum er úr býi tykkara; teir skulu siga tykkum frá øllum her.“ Kolossebrævið 4.7-9

Týkikus var væl kendur í Kolosse. Tað er ikki óhugsandi, at hann og Onesimus høvdu – áðrenn Onesimus flýggjaði – møtt hvør øðrum inni hjá Filemon ella onkra aðrastaðni í Kolosse.

Nú ferðaðust teir saman til Kolosse, til samkomuna har og til Filemon. Leggið til merkis, at Paulus nevnir ikki Onesimus træl, men trúfastan og elskaðan bróður. Ein, sum saman við Týkikus skuldi siga teimum, hvussu tað gekst hjá fongslaða Paulusi. Hetta er tað, sum evangeliið ger.

„Her er ikki Grikki og Jødi, umskorin og óumskorin, fremmandur, Skýtti, trælur, frælsur – nei, Kristus er alt og í øllum.“ Kolossebrævið 3.11

***

Og so enda vit vitjan okkara hjá Onesimusi við Filemonbrævinum 1.13-14:

„Eg hevði havt hug at latið hann verðið her hjá mær, so hann í tín stað kundi tænt mær í leinkjum mínum, sum eg beri fyri evangeliið; men eg vildi einki gera uttan samtykki títt, fyri at góðska tín skal ikki vera eins og av noyðslu, men av fríum vilja.“

Her skjýtur Paulus upp – hóast hann ikki skrivar tað beinleiðis – at gott hevði verið, um Filemon kundi sent Onesimus aftur til hansara. Paulusi tørvaði hann í Róm. Óhenti trælurin, ið møguliga eisini var tjóvur, var vorðin ein hentur, trúfastur og elskaður bróðir. Evangeliið um Jesus hevði broytt hann.

„Tí eg skammist ikki við evangeliið; tað er jú kraft Guds, hvørjum tí til frelsu, sum trýr, …“ Rómbrævið 1.16

Filemon – elskaði vinur okkara

Filemon er hann, sum Filemonbrævið varð skrivað til. Paulus skrivar:

„… til Filemon, elskaða vin okkara, sum arbeiðir saman við okkum,“ Filemonbrævið 1.1

Støðið handan brævið er hetta:

Filemon hevði træl, Onesimus at navni. Hann var rýmdur og endaður í Róm, har hann onkursvegna hevði møtt Paulusi og var komin til trúgv. Tað løgna var, at Paulus og harri Onesimusar, Filemon, kendust væl. Paulus eggjaði nú Onesimusi at fara heim aftur til harra sín. Filemon búði í Kolosse, og ein samverkamaður Paulusar, Týkikus, skuldi sama veg, og tí sendi hann Onesimus við honum. Við sær høvdu teir brævið til Filemon. Í brævinum biður Paulus Filemon taka ímóti Onesimusi – ikki sum træli, men sum elskaðan bróður í Harranum.

Trælahald

Tað er ikki lætt hjá okkum at skilja, hvussu trúgvandi fólk – sum eitt nú Filemon – kundu loyva sær at halda trælir, og at ein so mætur maður sum Paulus kundi kalla ein trælaeigara vin og samverkamann.

Vit hava mangan lyndi til at vera dømandi, tá ið vit ikki skilja umstøðurnar, sum onnur liva undir. Trælahald – so skeivt, sum tað er – var ein stórur partur av samfelagsmyndini, tá ið Nýggja Testamentið var skrivað. Nærum annarhvør persónur í rómverska ríkinum var trælur. Tey fyrstu kristnu hildu seg uttan fyri samfelagsviðurskifti; kortini er áhugavert at síggja, hvussu læra Bíbliunnar førdi til, at trælahald ikki longur er loyvt. Tað er eingin sjálvfylgja.

Taktikkur

„eg biði teg fyri syni mínum, Onesimusi, sum eg havi fingið í leinkjum mínum, honum, sum áður var tær „óhentur“, men nú er bæði tær og mær „hentur“ – honum, sum eg nú sendi tær aftur. Tak ímóti honum – tað er mítt egna hjarta! Eg hevði havt hug at latið hann verðið her hjá mær, so hann í tín stað kundi tænt mær í leinkjum mínum, sum eg beri fyri evangeliið; men eg vildi einki gera uttan samtykki títt, fyri at góðska tín skal ikki vera eins og av noyðslu, men av fríum vilja.“ Filemonbrævið 1.10-14

Paulus kundi havt nýtt myndugleika sín sum ápostul og sagt Filemoni bart út, hvat hann skuldi gera. Tað gjørdi hann ikki; nei, hann dugdi at vísa fólki virðing. Ístaðin segði hann Filemoni, hvussu nógv Onesimus var broyttur. Hann hevði ikki verið til stóra nyttu áður, men tað var hann nú. Paulus ger seg enntá til veðhaldara fyri Onesimus, skrivar, at tað at taka ímóti Onesimusi er sum at taka ímóti sær. Hann sigur eisini, at honum hevði dámað best at latið Onesimus verðið eftir hjá sær; men hann vildi einki gera uttan samtykki frá Filemoni. Paulus dugdi at vera taktiskur.

Afturat hesum skrivar Paulus í 19. versi, at Filemon skyldaði Paulusi enntá seg sjálvan. Paulus sipar til, at hann hevði ein týðandi lut í, at Filemon kom til trúgv. Vit kenna ikki umstøðurnar. Áhugavert er tó, hvussu nógv av teimum, sum Paulus arbeiddi saman við, vóru komin til trúgv ígjøgnum Paulus.

„Paulus, fangi Krists Jesu, og bróðirin Timoteus – til Filemon, elskaða vin okkara, sum arbeiðir saman við okkum, Appiu, systur okkara, Arkippus, sum stríðir saman við okkum, og samkomuna í húsi tínum.“ Filemonbrævið 1.1-2

Leggið eisini til merkis fólkini, sum Paulus nevnir í fyrsta og øðrum versi. Kanska nevnir hann tey fyri at leggja eitt ávíst trýst á Filemon at taka ímóti Onesimusi og geva honum tað eftir, sum hann møguliga skyldaði honum.

Hann nevnir Appiu og Arkippus. Appia var møguliga kona Filemons og Arkippus sonur hansara. Hann visti, hvussu stóra ávirkan tey kundu hava á Filemon. Og so er tað samkoman í húsi teirra. Filemon var harri í húsinum, men ikki í samkomuni. Kanska var tað ein grund til, at hon er tikin við. Hvussu er og ikki, so visti Paulus, hvussu nógv Filemoni – og okkum øllum – tørvar íkast frá øðrum, skulu vit hugsa rætt.

Tøkk

At Filemon var ríkmaður, sum helt trælir, kundi fingið okkum at hildið, at Filemon var ikki ein fyrimyndarligur persónur, men so var ikki. Týdningarmikið er, at vit skilja umstøðurnar, sum onnur liva undir. Paulus helt nógv av Filemoni, og tað kemur ofta fyri í Filemonbrævinum. Paulus skrivaði, at hann hevði hoyrt um kærleika hansara til øll hini heiløgu (v. 5), at hann hevði fingið stóra gleði og troyst av kærleika hansara, og at Filemon hevði lívgað hjørtu hinna heiløgu (v. 7). Ikki so løgið, at Paulus takkaði Gudi, tá ið hann mintist hann í bønum sínum (v. 4), og heldur ikki so løgið, at hann bað um, at felagsskapur hansara í trúnni kundi verða virksamur fyri Kristus (v. 6). Paulus kundi av sonnum siga, at Filemon arbeiddi saman við sær (v. 1).

Tænarar Kristusar

„Í áliti á lýdni tínum skrivi eg til tín, vísur í, at tú gert enntá meir enn tað, sum eg sigi. So skalt tú eisini gera mær herbergi til reiðar; tí eg vóni, at eg við bønum tykkara skal verða tykkum givin.“ Filemonbrævið 1.21-22

Tá ið Paulus kemur til endan av brævinum, biður hann Filemon hava eitt rúm til reiðar til sín, tá ið hann kemur. Hann skrivar, at hann veit, at tey biðja fyri sær, og at tað fer at merkja, at hann fer at verða leyslatin. Samfelagsstættarliga var munurin stórur á Paulusi og ríkmanninum Filemoni – og ikki um at tala á burturrýmda trælinum Onesimusi; men munurin var burtur í Harranum. Í Honum vóru teir brøður, vinir, samverkamenn og tænarar Kristusar.

Rufus og móðir hansara

„Heilsið Rufusi, hinum útvalda í Harranum, og móður hansara og míni!“ Rómbrævið 16.13

„Og teir noyddu ein at bera kross Hansara, ein, sum kom framvið, sum kom av markini, Símun úr Kýrene, faðir Aleksander og Rufus.“ Markus 15.21

Rufus

Navnið Rufus verður nevnt tvær ferðir í Skriftini, eina ferð í Rómbrævinum og eina ferð í Markusi. Ymiskt peikar á, at talan møguliga er um sama mann. Vit kunnu vera rímiliga vís í, at orsøkin til, at Rufus og beiggi hansara eru nevndir í evangeliinum eftir Markus, er tí, at tey, sum hann skrivaði til, kendu teir. Tá ið so eisini verður havt í huga, at Markusarevangeliið varð skrivað við rómverjum í huga, so er ikki óhugsandi, at Rufus í Markusi og Rufus í Rómbrævinum vóru ein og sami maður.

Var tað sami maður, so er hetta myndin av familjuni: Foreldrini vóru Símun úr Kýrene og kona hansara, kvinnan, sum Paulus kallaði móður sína (Róm.16.13), og synirnir vóru Aleksander og Rufus.

Vit fara fyrst og fremst at geva okkum far um Rufus og móður hansara, men nøkur fá orð fyrst um Símun úr Kýrene. Hann var, sum nevnt, úr Kýrene og var í Jerúsalem hin minniliga dagin, tá ið Jesus varð krossfestur. Vit vita tó ikki, um hann nakrantíð búði í Jerúsalem. Møguliga var hann bara komin hagar at halda páskir og var á veg heim av markini, tá ið hann rendi seg í fylgið, sum var á veg út á Skallastaðin við Jesusi. Markus skrivar, sum vit lósu at byrja við:

„Og teir noyddu ein at bera kross Hansara, ein, sum kom framvið, sum kom av markini, Símun úr Kýrene, faðir Aleksander og Rufus.“ Markus 15.21

At Markus nevnir Símun og synirnar, kundi bent á, at hann – antin tá ella seinni – kom til persónliga trúgv á Kristus, og at synirnir vóru kendir av teimum, sum evangeliið var skrivað til.

Aftur til Rufus. Paulus kallar hann hin útvalda í Harranum. Orðið útvaldur, so sum tað er nýtt her, sipar til, at hann var ein úrmælingur, ein framúr dugnaligur tænari. Orðini í Harranum sipa til, at hann var Harrans maður, Hansara tænari.

Móðir Rufusar

„Heilsið Rufusi, hinum útvalda í Harranum, og móður hansara og míni!“ Rómbrævið 16.13

Móður hansara og míni merkir ikki, at hon bókstavliga var móðir Paulusar, men at hon hevði verið Paulusi sum ein móðir. Í einari umseting stendur: „… hon hevur verið mær ein móðir.“ Í eini aðrari stendur: „… hon hevur altíð tikið sær av mær, sum eg var hennara egni sonur.“

Hildið verður – og hetta eru bert gitingar – at Símun og kona hansara vóru millum teirra úr Kýrene, sum komu til Antiokia við evangeliinum (Áp. 11.20), og at Símun var ein av profetunum og lærarunum, sum nevndir eru í Ápostlasøguni 13.1. Hildið verður, at hann møguliga er Símun, sum hevði tilnavnið Niger. Hildið verður eisini – hetta eru eisini bara gitingar – at Paulus búði hjá teimum, tá ið hann búði í Antiokia. Í hvussu er og ikki, so búði Paulus hjá teimum eitt tíðarskeið.

Um tað er rætt, at Rufus, sonur Símun úr Kýrene í Markusi og Rufus í Rómbrævinum er ein og sami persónur, so vita vit ikki, hví Símun ikki er nevndur í heilsanini til Rufus og mammuna. Møguliga er hann longu fluttur heim í dýrdina, tá ið brævið er skrivað. Vit vita heldur ikki, hví tey eru endað í Róm.

Og so til okkara

Kanska vit hava loyvt okkum at fara í so langt við gitingum, men flættaðir í alt hetta eru ríkir sannleikar, sum ikki eru gitingar. Sannleikar, sum vit gera væl í at taka til okkara. Eg nevni fýra:

Týdningurin av at hava sterkar familjur

Símun átti tveir synir, sum vóru væl kendir millum tey trúgvandi. Sigur ikki lítið. Og Paulus kundi kalla mammu Rufusar móður sína. Ein vøkur mynd av eini sterkari familju, har øll eru við í verki Harrans.

Týdningurin av at taka onnur til okkara

Paulus kallaði móður Rufusar móður sína. Myndin lýsir, hvussu týdningarmikið tað er, at vit sum familjur duga at taka onnur til okkara og lata tey verða partur av familjuni. Móðir Rufusar hevur óivað havt góða ávirkan á Paulus.

Týdningur teirra ónevndu

Vit kenna navnið á Símuni og nøvnini hjá Alexanderi og Rufusi, men vit vita ikki, hvussu móðir Rufusar æt. Og soleiðis er tað ofta, eisini tá ið menn – innblástir av Gudi – skrivaðu okkum orð Guds. Tey, sum hava gjørt størsta munin, eru ofta ikki nevnd. Týdningarmikið er, at vit ikki gloyma hatta. Tað er so lætt at taka sær ilt av, hvør er nevndur og ikki.

Týdningurin av at gera sítt ítasta

Paulus kallaði Rufus hin útvalda, úrmælingin, hin framúr dugnaliga. Tað eigur at vera galdandi fyri okkum øll. Kanska tað er hóskandi, at vit enda við at geva Jeremiasi orðið:

„Bannaður veri tann, ið latur er at gera verk HARRANS, bannaður veri tann, ið ikki blóðgar svørð sítt!“ Jeremias 48.10

Ger títt ítasta – ver sum Rufus!

Andronikus og Junias – samfangar og skyldmenn mínir

„Heilsið Andronikusi og Juniasi, skyldmonnum mínum og samfangum mínum, sum jú eru nógv umhildnir millum ápostlarnar og eisini hava verið í Kristusi longur enn eg!“ Rómbrævið 16.7

UMSTRÍTT

Vit hava nú í fleiri greinum umrøtt samverkafólk Paulusar. Hesa ferð eru tað Andronikus og Junias. Eg havi havt tað sum meginreglu í greinum okkara ongantíð at koma inn á nakað, sum hevur við stríðsspurningar at gera. Hesa ferð verið eg noyddur at gera eitt undantak. Ikki at gera tað er ikki at handfara Orðið rætt. Vóni, at tit taka hetta í andanum, sum tað er skrivað.

Junias ella Junia

„Heilsið Andronikusi og Juniasi, skyldmonnum mínum …“

Summi halda, at Junias skal vera Junia – eitt kvinnunavn – og at talan tí er um mann og konu – ikki tveir menn, sum vanliga hevur verið hildið. Onkur heldur møguliga, at hetta kann ikki vera rætt, tí Paulus kallar teir skyldmenn sínar. – Tað hevði hann ikki gjørt, um talan var um mann og konu. Men hald er ikki í hesi grundgevingini, tí orðið á frummálinum kann eins væl umsetast skyldfólkum.

Um Junias er maður ella kona, hevur í sjálvum sær ongan týdning. Men orsøkin til, at tað hevur fingið stóran týdning, er, at lagt verður upp til, at orsøkin til, at teir gomlu umsettu tað, sum teir gjørdu, var, tí teir vildu fjala út yvir týðandi leiklutin hjá kvinnunum í Nýggja Testamenti. Her mugu vit vera varin. At siga slíkt er at koma í hóslag við trúvirði Bíbliunnar. Og tað er eisini býttisligt; tí um skuldsetingin er sonn, er tað løgið, at teir gomlu bara broyttu hetta navnið. Har er jú ein rúgva av øðrum kvinnunøvnum í sama kapitli.

Ápostlar

„… sum jú eru nógv umhildnir millum ápostlarnar …“

Summi halda eisini, at orðingin „nógv umhildnir millum ápostlarnar“ merkir ikki, at ápostlarnir hildu nógv av teimum, men at teir – ella tey – vóru nógv umhildin/umhildnir sum ápostlar. Tulkingin sjálv hevur ikki so stóran týdning. Men tað, sum hevur stóran týdning, er tað, sum verður lisið inn í hetta. Lagt verður upp til, at um tey vóru ápostlar, so høvdu tey myndugleika, líkan – ella næstan líkan – tí hjá Paulusi og teimum tólv.

Her er ikki pláss at fara í smálutir, hví eg haldi, at tey, sum siga slíkt, fara skeiv. Lat meg bara koma við tveimum stuttum viðmerkingum:

Tann fyrra er, at vit kunnu ikki grunda tulkingar á okkurt, sum eitt vers tykist møguliga at siga, men sum restin av Skriftini ikki stuðlar. Tann seinna er, at orðið ápostul hevur eina breiða merking. Í sær sjálvum merkir orðið bara ein, sum sendur er. Tað er eyðsæð, tá ið tú lesur gjøgnum Nýggja Testamentið, at fólk verða nevnd ápostlar, men ikki í sama týdningi sum teir tólv og Paulus.

Fyri at taka samanum: Hóast Andronikus og Junias ella Junia vóru hjún og ápostlar, so merkir tað ikki annað, enn at tey vóru trúboðarahjún, eins og samkomur okkara hava havt og hava í stórum tali. Aftur vóni eg, at tit taka hetta í andanum, sum tað er skrivað.

UMSORGAN

Og so flyta vit okkum frá tí, sum ósemja er um, til okkurt jaligari. Men fyrst ein stutt viðmerking afturat. Í restini av greinini halda vit okkum til, at Victor umsetti navnið Junias rætt. Vit gera tað, so tað er lættari at fylgja.

Samfangar

Paulus gevur fýra persónum heiðurin at verða kallaðir samfangar hansara. Teir eru Andronikus, Junias, Aristarkus (Kol. 4.10) og Epafras (Filemon 1.23).

Vit vita, at Aristarkus og Epafras vóru samfangar Paulusar í Róm; men vit vita ikki, hvørja fongsling Paulus sipar til, tá ið tað snýr seg um Andronikus og Junias. Hann kann ikki hava sipað til fongslingina í Róm, tí Paulus hevði enn ongantíð verið í Róm, tá ið hann skrivaði um teir báðar. Vit vita tó frá Seinna Korintbrævi 11.23, at Paulus sat ofta fangi. Tað kann vera eina av hesum ferðunum, hann sipar til.

Møguligt er eisini, at teir ikki hava sitið fangar saman bókstavliga; men at teir – eins og hann – hava sitið fangar fyri evangeliums skuld. Felags upplivingar skapa bond.

Skyldmenn

Paulus nevnir teir skyldmenn. Orðið kann eisini umsetast skyldfólk ella fólk úr sama landi, landsluti ella býi. Tá ið tú býrt langt heimanífrá, er tað altíð nakað serstakt at kunna vera saman við sínum egnu.

UMMÆLI

Teir høvdu gott ummæli

Andronikus og Junias vóru nógv umhildnir. Orðið, sum er umsett umhildin, er áhugavert. Tað kemur bara tvær ferðir fyri á frummálinum. Her í Rómbrævinum 16.7 og í Matteusi 27.16. Í Matteusi er tað umsett tiltikin og er ikki nýtt um eitt gott menniskja, men tiltikna bølmennið Barabbas. Hvør ein munur! Barabbas var tiltikin fyri tað ringa, Andronikus og Junias fyri tað góða.

Av sonnum álvarsamt at hugsa um. Hvat siga fólk um okkum? Hvat eru vit tiltikin fyri? Hetta kunnu vit ikki bara skúgva til viks; tað snýr seg um vitnisburð okkara.

Teir vóru áhaldandi

Paulus sigur eisini um skyldmenninar báðar, at teir høvdu verið í Kristusi longur enn hann. Vit vita ikki, nær teir eru komnir til trúgv. Kanska var tað longu á hvítusunnudegnum – ella kanska áðrenn. Kanska. Vit vita ikki. Vit vita bara, at tað var, áðrenn Paulus kom til trúgv.

Nú Paulus skrivar brævið til samkomuna í Róm, eru teir staddir í Róm, og hann sendir teimum eina heilsan. Kundi verið áhugavert at vita eitt sindur meira um Andronikus og Junias; men eitt vita vit, og tað er, at her vóru persónar, sum hildu á uttan mun til umstøðurnar. Spennandi verður einaferð at møta teimum og fáa alla søguna.

AVBJÓÐINGIN TIL OKKARA

Og so er tað avbjóðingin til okkara. Tora vit – eins og teir – áhaldandi at halda á, hvørjar umstøðurnar enn eru? Ivasamt er, um tað fer at kosta nøkrum okkara líka nógv, sum tað kostaði teimum; men hvat verður ummælið, sum onnur geva okkum, tá ið skeiðið er lokið? Álvarsamt.

Føbe, systir okkara – hon hevur verið mongum stuðul

„Eg biði tykkum um at taka tykkum av Føbe, systur okkara, sum tænir samkomuni í Kenkrea. Takið tá ímóti henni í Harranum, sum hinum heiløgu sømir, og verið henni til hjálpar í øllum, sum henni tørvar hjálp tykkara í! Tí hon hevur eisini verið mongum stuðul, ja, mær sjálvum.“ Rómbrævið 16.1-2

Føbe og bakstøðið

Føbe kom úr Kenkrea – ein havnarbýur nær Korint. Paulus skrivaði Rómbrævið í Korint, og tí er møguligt, at Føbe hevði Rómbrævið við sær, tá ið hon fór til Róm, ella í hvussu so er, var í ferðalagi við teimum, sum bóru tað.

Paulus kallar hana systir okkara. Vit vita ikki, nær hon kom til trúgv, møguliga hevur tað verið, meðan Paulus virkaði í Korint.

Síðan skrivar Paulus, at Føbe tænti samkomuni í Kenkrea. Vit vita sjálvandi ikki júst, hvat hetta innibar, men hon hevur ivaleyst verið ein sera týdningarmikil persónur har í samkomuni.

Paulus heldur fram, at hon hevði verið mongum stuðul, ja, eisini sær sjálvum. Á frummálinum hevði orðið, sum er umsett stuðul, ein sera breiðan týdning. Í griksku umsetingini av Gamla Testamenti – umsett eini 200 ár fyri Krist – er tað í nøkrum versum í Krønikubókunum nýtt um teir, sum høvdu fingið vald (1. Krøn. 27.31; 29.6; 2. Krøn. 8.10). Júst tann týdningurin tykist tó ikki hava ligið í orðinum, tá ið Nýggja Testamentið varð skrivað. Orðið varð nýtt um rík fólk, sum nýttu ríkidømi og myndugleika sín at hjálpa øðrum. At Paulus skrivar hetta um Føbe, kann merkja, at hon hevur stuðlað bæði honum og øðrum fíggjarliga, veitt teimum innivist og eisini umboðað tey mótvegis myndugleikunum. Harumframt merkir orðið sjálvandi eisini, at hon hevur verið teimum andaligur vegleiðari og stuðul. Arbeiðið í Korint var mangan torført. Tað hevur verið kærkomið at havt fólk sum Føbe at halla sær at. Paulus skrivaði til teirra í Korint:

„Táið eg tá kom til tykkara, brøður, kom eg ikki sum meistari í talu ella vísdómi, táið eg kunngjørdi tykkum vitnisburð Guds. Tí eg setti mær fyri, einki at vita millum tykkara uttan Jesus Kristus, og Hann krossfestan. Og eg var hjá tykkum í veikleika, ótta og miklari bivan.“ Fyrra Korintbræv 2.1-3

Vit vita ikki, um Føbe var komin til trúgv, tá ið Paulus kom hagar, men eftir at hon var komin til trúgv, gjørdist hon Paulusi og teimum, ið við honum vóru, ein hollur stuðul og fleiri øðrum eisini. Gott at hava slík fólk at halla sær at.

Føbe og tey í Róm

Í brotinum, vit byrjaðu við, skrivar Paulus:

„Eg biði tykkum um at taka tykkum av Føbe …“ Rómbrævið 16.1

Áhugavert er, at orðafellið „eg biði tykkum um at taka tykkum av“ er umsett at geva viðmæli í Seinna Korintbrævi 3.1.

Í nýggju umsetingini hjá Føroyska Bíbliufelagnum er brotið um Føbe umsett:

„Eg gevi Føbe, … mítt besta viðmæli.“ Rómbrævið 16.1

Hugsið tykkum støðuna. Hesi megnar kvinnuni, sum hevði verið so mongum stuðul, ja, eisini Paulusi sjálvum, tørvaði hjálp, nú hon var komin til Róm. Vit kundu hildið, at slíkum sum Føbe tørvaði ongantíð hjálp; men so er ikki. Føbe tørvaði, at samkoman tók ímóti henni, tók hana til sín og hjálpti henni í øllum, sum hon hevði tørv á.

Hetta minnir okkum á tað, sum Paulus skrivar í Rómbrævinum 15.7:

„Takið tí hvør ímóti øðrum, eins og eisini Kristus tók ímóti okkum, Gudi til dýrd!“

At tey skuldu vera henni til hjálpar í øllum, sum henni tørvaði, lýsir týdningin av, at tey gjørdu sítt ítasta at hjálpa henni. Vit vita øll, at hálvhjartað hjálp er ofta verri enn eingin hjálp.

Vit vita ikki, júst hvørji ørindi hennara vóru í Róm. Orðingin kundi bent á, at henni tørvaði løgfrøðiliga hjálp. Kvinnan, sum hevði verið so mongum stuðul, var nú komin í ein fremmandan bý, og henni tørvaði hjálp. Paulus biður samkomuna vísa, hvør dugur er í henni, og veita Føbe tað, sum henni tørvar.

Leggið eisini til merkis. Paulus skrivar, at tey skulu taka ímóti henni í Harranum, sum hinum heiløgu sømir. Paulusi dámdi væl at nýta orðingina í Harranum ella í Kristusi. Hann ger tað ikki færri enn átta ferðir í kapitlinum, har hann umtalar Føbe (Róm. 16.3, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13). At tað er gjørt í Harranum, merkir, at tað er gjørt knýtt at Harranum. Sambandið við Harran eigur at eyðkenna alt, vit gera.

Paulus skrivar eisini, at móttøkan og hjálpin skal vera slík, sum heiløgum sømir. Tað er so skjótt at gloyma, hvussu ósømiligt tað er hjá fólki, sum kallar seg trúgvandi, ikki at vera øðrum til hjálp.

Og so til okkara

Tað er av alstórum týdningi, at vit virða og minnast tey, sum hava verið okkum stuðul á leiðini, serliga tá ið tey koma í støður, har teimum tørvar hjálp.

Syrgiligt, tá ið vit ikki eru fús at hjálpa og taka um endan. Tað sømir okkum ikki og avspeglar ikki, at vit hoyra Harranum til.

At vera fangi Krists Jesu fyri onnur

TROFIMUS Á VEG TIL JERÚSALEM

„Í fylgi við honum til Asia vóru Sopater, sonur Pyrrus, úr Berøa, av Tessalonikamonnum Aristarkus og Sekundus, Gajus úr Derbe og Timoteus, og Týkikus og Trofimus úr Asia.“ Ápostlasøgan 20.4

Vit hava longu nevnt hesar sjey í Ápostlasøguni 20.4 nakrar ferðir. Vit hava vitjað Timoteus, Aristarkus og Týkikus. Hesa ferð vitja vit Trofimus. Eitt, sum ger søguna um Trofimus so ríka, er, at hann var har báðar ferðir, tá ið Paulus var handtikin og førdur til Róm.

Her er nógv at læra, tí hendingarnar báðar lýsa, bæði hvat sonn vinabond megna, og hvat tey ikki megna.

HVAT VINABOND MEGNA

Trofimus í Jerúsalem

„… og teir østu upp alt fólkið, løgdu hond á hann og róptu: „Tit menn av Ísrael! Komið til hjálpar! Hetta er maðurin, ið allastaðni lærir øll ímóti fólkinum og lógini og hesum staði! Og so er hann eisini komin við Grikkum inn í templið og hevur vanhalgað hetta heilaga stað!“ – Teir høvdu frammanundan sæð Trofimus úr Efesus fylgjast við honum í býnum, og nú hildu teir, at Paulus var komin inn í templið við honum.“ Ápostlasøgan 21.27-29

Paulus varð tikin fangi, tí jødarnir hildu, at Trofimus var saman við honum í templinum – ella rættari tempulforgarðinum. Teir fóru skeivir, men tað gjørdi alt tað sama. Øsingin var so stór, at Paulus hevði verið dripin, hevði rómverski herovastin ikki lagt uppí. Tað hevði ikki verið lukkuligt, hevði Trofimus verið har. Uttan fyri templið stóð skrivað, so øll skuldu vita tað:

„Eingin fremmandur skal koma inn um girðingina, sum er rundan um halgidómin. Tann, sum verður tikin, fer bara at kunna geva sær sjálvum skyldina fyri eftirfylgjandi deyða sín.“

Grípandi er at hugsa sær, at Paulus visti, áðrenn hann tók Trofimus og hinar við sær til Jerúsalem, at tað kundi føra til misskiljingar. Hann visti, at tað kundi skapa øsing. Kortini gjørdi Paulus tað, og tað kom at kosta honum dýrt. Hann gjørdi tað, tí hann sá stóra týdningin av tænastu síni millum heidningarnar. Ringt at skilja hjá tí, sum ikki tekur tænastuna í fullum álvara.

Í ljósinum av tí, sum hendi í Jerúsalem, er tað áhugavert, at Paulus – í Efesusbrævinum – kallar seg „fangi Krists Jesu fyri tykkum, tit heidningar“. Trofimus var úr Efesus. Kanska hevði hann júst Trofimus í huga, tá ið hann skrivaði hetta. Tú kanst síggja Trofimus fyri tær, tá ið hann hoyrdi hetta lisið, at hann hugsaði: „Hatta er satt, hann er fangi Krists Jesu fyri meg, heidningin Trofimus.“ Sanniliga vinaband, sum munar.

HVAT VINABOND IKKI MEGNA

Trofimus í Milet

„… Trofimus læt eg sjúkan eftir í Milet.“ Seinna Timoteusbræv 4.20

Vit lesa tvær ferðir, at Paulus sat fangi í Róm. Fyrru ferðina varð hann handtikin í Jerúsalem. Tað er hendingin, sum vit júst hava umrøtt. Hon endaði við, at Paulus varð førdur til Róm sum fangi og kom at sita fangi har í okkurt um tvey ár. Seinnu ferðina bleiv hann ongantíð leyslatin, men var ístaðin hálshøgdur. Seinna Timoteusbræv var skrivað undir seinnu fongslingini.

Hildið verður, at seinnu ferðina varð Paulus handtikin onkustaðni nær Milet, og at Trofimus var saman við honum, tá ið tað hendi. Hann vildi møguliga fegin koma við til Róm, men kundi ikki, tí hann var vorðin sjúkur og mátti tískil verða eftir í Milet. Tú kanst ímynda tær kenslurnar, sum bardust í brósti Trofimusar, tá ið teir fóru avstað við Paulusi, og hann var eftir sjúkur. Okkum kunnigt sóust hann og Paulus ongantíð aftur.

Og soleiðis endar tað viðhvørt. Sterka vinaband teirra kundi ikki fyribyrgja, at Paulus varð handtikin, og Trofimus gjørdist sjúkur og mátti verða eftir í Milet.

OG SO TIL OKKARA

At vera ein sannur vinur er bæði at skilja, hvat vinabond kunnu og ikki kunnu. Tað er sum Paulus – ikki at smæðast við vinir sum Trofimus, eisini tá ið tað kann skapa okkum trupulleikar. Og tað er sum Paulus og Trofimus at líta Harranum vinir okkara í hendur, tá ið teir eins og bæði Paulus og Trofimus hava tørv á okkum, men vit einki fáa gjørt, tí leinkjur og svíkjandi heilsa gera tað okkum ómøguligt.

Álítandi sendiboð

Seinast umrøddu vit sjey menn, sum ferðaðust saman við Paulusi (Áp. 20.4). Teir umboðaðu samkomur, sum Paulus hevði verið við til at seta á stovn, og vóru nú – umboðandi samkomur sínar – á veg til Jerúsalem. Teir vóru á veg hagar við hjálp til tey fátæku. Tann kendasti teirra var Timoteus, sum vit longu hava umtalað fleiri ferðir. Vit hava eisini umrøtt Aristarkus. Hesa ferð seta vit sjóneykuna á Týkikus, sum umboðaði samkomuna í Efesus.

PERSÓNURIN TÝKIKUS

Paulus nevnir Týkikus móti endanum av bæði Efesusbrævinum og Kolossebrævinum. Vert er at hava í huga, at Paulus sat fangi, tá ið hann skrivaði hetta. Týkikus hevur verið har saman við honum. Vit kundi sagt, at teir vóru í eldsovninum saman.

Paulus skrivar, at Týkikus:

  • var ein elskaður bróðir (Ef. 6.21; Kol. 4.7). Tað var ein fragd at vera saman við honum.
  • var ein trúgvur tænari í Harranum (Ef. 6.21; Kol. 4.7). Tú kundi hava álit á honum.
  • tænti saman við sær (Kol. 4.7). Hann dugdi at arbeiða saman við øðrum.
  • tænti í Harranum (Ef. 6.21; Kol. 4.7). Sambandið millum Harran og hann var í lagi.

Paulus skrivar, at hann sendi Týkikus til teirra, so tey skuldu fáa at vita um viðurskifti hansara, hvussu honum visti við (Ef. 6.21; Kol. 4.7). Hann kundi líta Týkikusi hetta upp í hendur, tí hann visti, at hann hevði neyðuga innlitið og umsorganina til at kunna gera tað.

Paulus skrivar eisini, at hann sendi Týkikus til teirra, so hann skuldi troysta hjørtu teirra (Ef. 6.22; Kol. 4.8). Hann var øðrum til troyst.

SENDIBOÐIÐ TÝKIKUS

Vit hava hugt at trimum brotum, sum viðgera Týkikus. Áhugavert er, at hvørja ferð er tað í sambandi við, at hann varð sendur onkustaðni.

Fyrstu ferð, vit møttu honum, var, tá ið hann saman við øðrum var á ferð til Jerúsalem við hjálp til tey trúgvandi. Hann var sendur, sum umboðsmaður samkomunnar í Efesus (Áp. 20.4).

Næstu ferð, vit møttu honum, var í sambandi við tað, sum Paulus segði um hann í Efesusbrævinum og Kolossebrævinum. Í báðum brøvunum segði Paulus, at hann ætlaði, at senda Týkikus til teirra.

Eftir hetta hitta vit hann tvær ferðir afturat. Tað er í Titusbrævinum og í Seinna Timoteusbrævi.

Í Titusbrævinum skrivar Paulus, at hann ætlar at senda antin Artemas ella Týkikus til Kreta, so Titus kann koma til sín í Nikopolis (Tit. 3.12). Leggið til merkis, at hann er aftur umtalaður í sambandi við at verða sendur onkustaðni.

Í Seinna Timoteusbrævi skrivar Paulus, at hann hevur sent Týkikus til Efesus (2. Tim. 4.12). Aftur er tað í sambandi við at verða sendur onkustaðni. Vit lesa fyrr í brævinum, at øll í Asia høvdu vent sær frá Paulusi (2. Tim. 1.15) – t.v.s. eisini samkoman í Efesus. Hetta sigur ikki so lítið um Týkikus, at Paulus tordi at senda hann hagar, sum øll høvdu vent honum bakið.

„Sum svalandi kavi ein dag um heystið er álítandi sendiboð honum, ið sendir hann – hann lívgar sál harra síns.“ Orðtøkini 25.13

VINURIN TÝKIKUS

Paulus skrivar til samkomuna í Kolosse, at umframt Týkikus, so sendi hann eisini Onesimus til teirra (Kol. 4.9).

Vit minnast Onesimus, trælin hjá Filemon. Hann var rýmdur frá harra sínum, men hevði so møtt Paulusi og var komin til trúgv. Nú sendi Paulus hann heim aftur til harra sín. Hetta hevur ikki verið ein løtt ferð hjá Onesimusi. Okkurt í brævi Paulusar til Filemon kundi bent á, at Onesimus hevði stolið okkurt frá harra sínum. Honum hevur tørvað onkran at vera um seg og halda sær uppi, nú hann skuldi heim aftur. Týkikus hevur verið júst rætti maðurin. Hann royndist ikki bara Paulusi ein hollur vinur, men eisini flýggjaða trælinum.

Orsøkin til, at vit lesa um Týkikus, er ikki bara, so at vit kunnu læra eitt sindur um ein góðan mann. Nei, tað er, so vit sjálv kunnu vera sum Týkikus. Bíblian sigur, at vit skulu vera tað.

Vildu so fegin skjóta saman nakað til hini fátæku

„Táið hann hevði ferðast um hesar landspartar og hevði ámint tey við nógvari talu, kom hann til Grikkalands. Har varð hann tríggjar mánaðir. Og við tað at Jødarnir lúrdu eftir honum, júst táið hann skuldi fara við skipi til Sýria, gjørdi hann av at gera afturferðina gjøgnum Makedonia. Í fylgi við honum til Asia vóru Sopater, sonur Pyrrus, úr Berøa, av Tessalonikamonnum Aristarkus og Sekundus, Gajus úr Derbe og Timoteus, og Týkikus og Trofimus úr Asia. Hesir fóru undan og bíðaðu eftir okkum í Troas.“ Ápostlasøgan 20.2-5

Sopater, Aristarkus, Sekundus, Gajus, Timoteus, Týkikus og Trofimus. Vit hava áður møtt tveimum teirra, Timoteusi og Aristarkusi. Timoteus kenna vit væl, og Aristarkus hittu vit í síðstu grein. Hinar hitta vit her fyri fyrstu ferð. Tveir teirra, Týkikus og Trofimus, fara vit at møta aftur í komandi greinum. Sopater kann væl vera sami Sopater, sum var við Paulusi, tá ið hann skrivaði Rómbrævið (Róm. 16.21). Hinar báðar, Sekundus og Gajus, hitta vit bara her. Hesi nøvnini síggja vit aðrastaðni í Nýggja Testamenti, men talan er ikki um somu menn.

Í Ápostlasøguni verður ikki nevnt, hví hesir menninir ferðaðust saman við Paulusi, men Rómbrævið, sum varð skrivað um sama mundið, sum hesar hendingarnar fóru fram, gevur okkum eina ábending. Paulus skrivar:

„Men nú fari eg til Jerúsalem í tænastu hinna heilagra. Tí Makedonia og Akaia vildu so fegin skjóta saman nakað til hini fátæku millum hini heiløgu í Jerúsalem.“ Rómbrævið 15.25-26

Hesir sjey, sum vit umrøða, umboðaðu samkomur, har stóri parturin av fólkunum vóru heidningar. Hetta vóru fólk, sum vóru komin til trúgv gjøgnum tænastu Paulusar, og sum nú vildu senda hjálp til hini fátæku millum hini heiløgu í Jerúsalem, eina samsýning – kunnu vit siga – fyri at evangeliið nú eisini var komið til teirra. Paulus skrivar í Rómbrævinum um hesar samkomurnar, at tær „vildu so fegin skjóta saman nakað til hini fátæku“ teirra millum.

KÆRLEIKI PAULUSAR

Vit lesa í Galatiabrævinum 2.9-10:

„og táið teir [ábyrgdarbrøðurnir í Jerúsalem] lærdu at kenna náðina, ið mær var givin, góvu Jákup, Kefas og Jóhannes – sum hildnir vórðu at vera stuðlar – mær og Barnabasi samfelagshond: Vit skuldu fara til heidningarnar, og teir til hinar umskornu – bert, at vit skuldu minnast hini fátæku, og tað havi eg eisini júst roynt at gera.“

Paulus gjørdi tað til vana at minnast tey fátøku í Judea. Og tey, sum vóru komin til trúgv gjøgnum tænastu hansara, høvdu skilt hugburð og fyridømi hansara og vildu nú vera við at hjálpa teimum. Stórt.

Tað, sum hendi her, minnir okkum á tað, sum Paulus skrivaði í Efesusbrævinum:

„Hann kom og kunngjørdi tykkum frið, sum langt burtur vóru, og teimum frið, sum nær vóru. Tí við Honum hava vit – báðir partar – í einum Anda atgongd til Faðirin. Tit eru tí ikki longur fremmand og útlendingar; nei, tit eru samborgarar hinna heilagra og húsfólk Guds,“ Efesusbrævið 2.17-19

Tað hevði ikki komið gamla Paulusi til hugs at havt nakað sum helst við nakran heidning at gera – men tað var gamli Paulus, ikki nýggi Paulus. Kristus var komin inn í myndina, og tað broytti alt.

KÆRLEIKI HEIDNINGANNA

Áðrenn Kristus kom inn í myndina, høvdu flestu teirra, sum myndaðu samkomurnar, ið hesir sjey umboðaðu, aldri funnið upp á at hjálpt jødum. Ikki talan um. Men so kom Kristus inn – og vit vita, hvat tað kann gera. Hesi orðini í Fyrsta brævi Jóhannesar vórðu nú ein veruleiki í lívi teirra:

„Men tann, ið hevur góðs heimsins – og sær bróður sín líða neyð og letur hjarta sítt aftur fyri honum – hvussu kann kærleiki Guds verða verandi í honum! Børn míni! Latið okkum ikki elska við orði ella við tungu, men í verki og sannleika!“ Fyrsta bræv Jóhannesar 3.17-18

KÆRLEIKI OG FORÐINGAR

Mong í Judea høvdu ein sera neiligan hugburð til Paulus og heidningarnar, sum hann hevði leitt til Harran. Tað helt kortini ikki Paulusi og heidningunum aftur í at senda hesar sjey til Judea við hjálp.

Tað eigur heldur ikki at forða okkum.

Sælur ert tú, sum hoyrir

Brot úr talu hjá Per uppi á Toft

Steinvør Olsen sigur um pápa sín, Per Rasmussen, vanliga nevndur Per uppi í Toft:

„Pápi var føddur í 1890 í Søldarfirði. Hann giftist Poulinu Øregaard av Lakjuni í Fuglafirði, og tey fingu 12 børn. Skal eg nevna okkurt, sum eg haldi sermerkti barnaheim okkara, so er tað kærleiki, gudsótti, nøgdsemi, gestablídni og tol.

Pápi var góðsligur og vinsælur, prúður og sterkur, og eg minnist hann bara eina ferð illan.

Nógv fólk búðu hjá okkum bæði longri og styttri tíð, og mong vóru tey, sum komu inn á gólvið at bíða eftir Mjólkarbátinum – Tróndi ella Streymi – og stundum eftir rutubilinum.

Pápi var góður innløgumaður, so vit áttu altíð saltfisk, kjálkar, lippur, grind og spik og sjálvandi eisini kjøt, bæði av seyði og neytum. Eplini velti hann nógv, ja, hann seldi til handlar, bæði í Klaksvík og í Havn.

Pápi var nógv til skips, og tí hvíldi ein sera stór ábyrgd á mammu. Heimið var jú ein seksmarkagarður, har alt skuldi gerast við handamegi. Tá vóru ongar sláimaskinur og eingir traktorar ella nakað slíkt.

Pápi var sera hegnigur, og væl lá fyri at smíða, mála, tapeta, laga grót, seyma segl – vera skipari, bestimaður og at vera arbeiðsformaður við tangaarbeiðið í Søldarfirði. Ja, eg minnist hann eisini sita og seyma rullupylsur. Hann dugdi alt!

Tá ið hann var heima og kundi fara frá bóndaarbeiðinum, smíðaði hann hús. Hann hevur verið við til at smíða nógvar møtisalar ymsastaðni í Føroyum. Men tað, sum lá fremst í huga hansara, var at kunngera orð Guds. Hann ferðaðist nógv saman við øðrum runt til aðrar bygdir at halda møtir, og í salinum í heimbygdini – Elim í Søldarfirði – hevði hann javnan eitt orð.“

Per uppi í Toft (Peter Ingvard Rasmussen) andaðist í oktober 1954.

Brot úr talu á samfelagsmøtunum í Havn í 1949

„Sælur er hann, ið lesur, og sæl eru tey, sum hoyra profetorðið og varðveita tað, sum harí er skrivað; tí tíðin er nær. … frá Jesusi Kristi, hinum trúverda vitni, hinum frumborna av hinum deyðu og Harranum yvir kongum jarðarinnar – Honum, sum elskar okkum og hevur loyst okkum frá syndum okkara við blóði Sínum og gjørt okkum til kongaríki, til prestar fyri Gudi og Faðir Sínum! …“ Opinberingin 1.3-6

Hesi fáu versini, sum eg las upp, innihalda í veruleikanum trý dýrabar ting:

Ein heilsan til okkara

Jóhannes hevur eina heilsan til okkara, til ein og hvønn, sum her situr. Hann hevur eini boð at bera til tín: „Sælur ert tú, sum hoyrir, tú sum lesur, og tú, sum varðveitir tað, ið tú lesur.“ Tað vil siga, sum goymir tað í tínum hjarta.

Hvørjum heilsanin er frá

Hann hevur eina heilsan til tín. Og veitst tú, hvørjum heilsanin er frá? Heilsanin er frá Jesusi Kristusi, hinum trúfasta Vitninum, sum hevur givið Sítt lív, Sítt blóð. – Sum hevur givið tað fyri teg fyri at bjarga tær og fyri at geva tær pláss í Guds ríki.

Hvat heilsanin sigur okkum

Og heilsanin sigur okkum, hvat ið tað er, sum vit skulu blíva, vit sum trúgva á Jesus Kristus Guds Son. Hann hevur gjørt okkum til eitt kongaríki, til prestar fyri Gudi, fyri at vera saman við Honum í aldur og allar ævir.

Vitnisburður mín

Kanska eru tað fleiri her í kvøld, sum eru komin upp í manndómsár, menn og kvinnur, sum ikki hava givið hesum orði ans fyrr. Sum av einari ella aðrari grund hava forsømt at gripið Kristus í trúnni, yvirgivið seg til Hansara. Soleiðis var eg, vinur, inntil eg var blivin ein vaksin maður og meira til. Eg leið til fimmogtjúgu ár, áðrenn eg fekk eygað upp fyri hesum sannleika: Jesus var deyður í mítt stað.

Men í kvøld kann eg vitna fyri tykkum, at eg eri eitt Guds barn. Havi tikið ímóti Jesusi sum mínum Frelsara, og eg hoyri Honum til! Lovaður veri Gud. Eg kann rokna meg upp í tey sælu, sum hava lurtað eftir Harrans orði! Sælur eri eg, tí Jesus er deyður fyri meg, og Hann hevur goldið syndaskuldina.

Sælur ert tú, um tú í kvøld grípur hesa frelsu! Gud vil tilrokna tær pláss heima hjá Sær. Tú skalt blíva ein dóttir ella ein sonur av konganna Kongi og harranna Harra. Títt starv skal verða í allar ævir at prísa og takka Gudi fyri tað, sum Hann hevur gjørt fyri teg. Tú skalt bera krúnu í Himlinum. Tú skalt ganga á gøtum av gulli. Tú skalt ikki blíva skitin um beinini meira. Alt hevur Hann givið okkum í Kristusi.