Av bókahillini: Luther og Galatiabrævið
Einaferð eg var á ungdómslegu í Zarepta, kom eg fram á eina bók av Luther. Bókin var viðmerkingar hansara til Galatiabrævið. Áhugaverd bók, helt eg. Mong ár seinni – í 2000 – var eg og vitjaði bókasøluna umborð á Doulos. Skipið steðgaði nakrar dagar í Puerto Princesa á Filipsoyggjunum. Millum mongu góðu bøkurnar kom eg fram á bókina hjá Luther um Galatiabrævið. Keypti mær hana, las hana og var stórliga signaður. Tað eintakið liggur eftir á Filipsoyggjunum; men so fyri nøkrum árum síðan, gav Regin mær eitt eintak. Hann hevði keypt tað í GLO-bókhandlinum í Skotlandi. Hetta er bók, sum er verd at lesa meir enn einaferð.
Luther hevði møguliga ikki hildið so nógv um okkum í brøðrasamkomuni – hann helt, í hvussu so er, lítið av teimum, sum hann kallaði „sekteriskar endurdoyparar“. Lat tað fara. Hann helt nógv um Kristus og evangeliið, og tað er tað, sum telur.
Amerikanski prædikumaðurin, Timothy Keller, sigur frá einum presti, sum nýliga var komin til trúgv, at tá ið hann gekk í skúla, las hann nógv av tí, sum Luther hevði skrivað. Og tað kundi hann siga við vissu, at Luther skrivaði einki um evangeliið. Keller bað hann lesa tað umaftur nú, hann var komin til trúgv. Presturin so gjørdi, og hann var stórliga bilsin av, hvussu evangeliskur Luther var. Tað hevði hann als ikki lagt til merkis tær fyrru ferðirnar, hann las tað, sum Luther hevði skrivað.
Hesi brotini eru úr bók Luthers um Galatiabrævið:
Læra okkara er grundað á hesa læruna aleina (læruna um rættvísgerðina). Vilja vit læra og leiða onnur, mugu vit gjølla geva hesari læruni gætur. Vit mugu duga væl at leggja til merkis munin á rættvísi lógarinnar og rættvísi Kristusar.
Tað er einki, sum vit kunnu gera fyri at taka burtur syndir okkara; verk okkara gera bara syndina størri. Meiri trælir verkanna stríðast og sveitta fyri at sleppa av við syndina, djúpari falla teir í vald hennara. Tað er einki uttan náðin, sum kann taka syndina burtur.
Vanrøkja vit sannleikan um rættvísgerðina, missa vit alt. Tí er tað, at vit læra hetta sama umaftur og umaftur. Vit mugu læra tað meira enn nakað annað. Tað ber ikki til at hoyra ov ofta um rættvísgerðina. Hóast vit læra um hana og skilja hana væl, so fata vit ikki læruna so væl, sum vit eiga. Eingin okkara trýr henni av fullum hjarta, holdið er ov veikt og ólýðið móti Heilaga Andanum.
Kann Djevulin ikki volda skaða við at forfylgja og oyðileggja, ger hann tað við at „rætta upp á“ tað, sum vit trúgva.
4. Mós. 21.6-9: Tey, sum ikki vóru boði Mósesar lýðin um at hyggja á koparormin, men í staðin hugdu at staðnum, har tey vóru bitin, doyðu.
Eg stúri fyri, at eftir at vit eru farin hiðani, fer hesin sannleikin at verða traðkaður undir fótum og skúgvaður til viks av fíggindum sannleikans. Eg sigi hetta, tí longu nú, meðan vit liva og royna, so nógv vit kunnu, at greiða frá muninum millum lógina og evangeliið, eru tað fá, sum veruliga skilja munin. Hetta er satt enntá millum teirra, sum kalla seg kristin. Tá ið skilið er so ringt nú, hvussu verður tað so, tá ið vit eru deyðir og farnir?
„Og av tí at tit eru synir, hevur Gud sent í hjørtu okkara Anda Sonar Síns, Hann, sum rópar: „Abba! Faðir!““ Galatiabrævið 4.6. Leggið til merkis, at Andin rópar ikki: „Gud! Ver mær syndara náðigur,“ men „Abba! Faðir!“
———————
Luther helt fyrilestrar um Galatiabrævið í 1519 og aftur í 1523. Galatiabrævið var tann bókin í Skriftini, sum Luther segði seg dáma best. Hann skal hava sagt: „Galatiabrævið er mítt bræv. Tað er eins, og eg eri giftur við tí. Tað er mín Katharina“ (Katharina var kona hansara). Hann skal eisini hava sagt, tá ið hann var vorðin eldri: „Hevði eg rátt, so høvdu tey bara endurprentað tær bøkurnar hjá mær, sum beinleiðis viðgera evnir úr Bíbliuni, t.d. bókina hjá mær um Galatiabrævið.“
