Av bókahillini: Smáttan

– Gud fittur og til staðar

„Samfelagið við Gud er yndisligari, enn sigast kann frá. Hann samskiftir við Síni endurloystu í fjálgum vinalagi, sum er hvílandi og lekjandi fyri sálina. Hann er hvørki óstøðugur, sjálvsøkin ella illsintur. Tað, sum Hann er í dag, er Hann í morgin og í ovurmorgin og næsta ár. Hann væntar einans tað av okkum, sum Hann sjálvur hevur útvegað fyrst.“ (A.W. Tozer)

Eg las fyri nøkrum árum síðan eina lítla bók, sum eg haldi, lýsir sera væl tað, sum Tozer er inni á. Hugsaði at hugleiða eitt sindur um bókina.

Bókin er ein skaldsøga. Enska heitið er „The Shack“. Føroyska heitið hevði helst verið „Smáttan“. Bókin kom út í 2007 og er síðan umsett til meira enn 40 mál. Tað er ikki at taka munnin ov fullan at siga, at hon hevur verið mongum til signing.

Rós og rís

Eg var komin longu leiðina úr Filipsoyggjum til Florida at vera við til eitt umsetingarskeið. Búði hjá nøkrum vinfólkum. Sunnumorgunin fóru vit í sunnudagskúla. Í Amerika er, ella var tað, vanligur siður, at øll samkoman fer í sunnudagskúla, ikki bara børnini. Maðurin, sum leiddi flokkin, vit vóru í, fortaldi um bókina, sum vit umrøða. Hann rósti henni til skýggja, vildi vera við, at hetta var besta kristna bókin, sum var skrivað seinastu hundrað árini. Hann var so hugtikin av henni, at vit fingu øll hvør sítt eintak. Eg eri vanliga ikki so hugtikin av slíkum bókum, men eg veit ikki, eg takkaði og tók bókina við aftur til Filipsoyggjar.

Áhugavert, hvussu ymisk vit kunnu vera. Nakrar mánaðir eftir, at eg var komin heimaftur, fekk eg teldupost frá einum gomlum kenningi í USA. Viðkomandi ávaraði í teldubrævinum øll trúgvandi um ikki at lesa „The Shack“ ella „Smáttuna“, sum vit kalla hana. Hann vildi vera við, at bókin var ræðulig, ja, beint fram vandamikil.

Løgið. Tá ið eg fekk bókina í Florida, hevði eg í roynd og veru onga ætlan um at lesa bókina; men tá ið eg so fekk teldubrævið frá kenninginum, bleiv eg spentur og las hana.

Skriftin og skaldskapur

Eg dugi ikki at døma, um hetta er besta kristna bókin, sum er skrivað seinastu hundrað árini, men eg kann siga, at hon er ein av bestu bókunum, eg nakrantíð havi lisið.

At siga, at bókin er vandamikil lesnaður, haldi eg, er bæði fjákut og skeivt. Hetta er ein skaldsøga, sum er skrivað fyri at lýsa nakrar ávísar andaligar sannleikar. Bókin er ikki ein lærubók, sum miðvíst er ætlað at lýsa Skriftina út í æsir. Tað er sum við „Pílagrímsferðini“ til dømis. „Pílagrímsferðin“ hevur gjøgnum øldirnar verið óteljandi mongum til hjálp, men tað hevði verið skeivt at grundað læru okkara á tað, sum stendur í henni. Tað var hon ongantíð ætlað til.

Tað, sum høvundurin av „Smáttuni“ vil hava okkum at skilja, er hetta – sum vit ofta hava trupult við at taka til okkara – nevniliga at Gud er fittur og til staðar.

Brotið í Skriftini, sum eg haldi lýsir tað serliga væl, sum bókin er um, er Fyrsta bræv Jóhannesar 1.3-4:

„– Tað, sum vit hava sæð og hoyrt, kunngera vit tykkum við, so eisini tit kunnu hava samfelag við okkum; og samfelag okkara er við Faðirin og við Son Hansara, Jesus Kristus. – Hetta skriva vit tykkum, fyri at gleði tykkara kann vera fullkomin.“

Smáttan og søgan

Høvuðspersónurin í bókini eitur Mack. Hann og konan høvdu upplivað tað ræðuliga – nøkur ár frammanundan – at missa lítlu dóttur teirra. Tað einasta nakar visti, var, at tað, sum hendi, hevði samband við eina ávísa gamla smáttu.

Bókin byrjar við, at Mack finnur ein lepa í postkassanum, sum er undirskrivaður av einum, sum kallar seg „Papa“. Á lepanum biður hesin, sum kallar seg Papa, Mack um at møta sær í gomlu smáttuni komandi vikuskifti. „Papa“ ljóðar jú sum pápi, og tí heldur Mack, at tað er pápi hansara, sum hevur skrivað. Løgið, heldur hann, tí hann og pápin hava einki samband havt hvør við annan, síðan hann sum 13 ára gamal rýmdi heimanífrá.

Mack fer til smáttuna, men har er eingin. Hann fer aftur í bilin; men í tí hann fer avstað, broytist alt umhvørvið til okkurt vakurt. Hann fer úr aftur bilinum og inn aftur í smáttuna. Inni í smáttuni møtir hann trimum persónum – Tríeindini í menniskjalíki. Gud Faðirin er ein prúð hugfarslig svørt kona, sum eitur Elouisa Papa. Henni dámar at gera mat og fjálga um. Gud Sonurin er træsmiður úr Miðeystri, og Heilagi Andin er ein asiatisk kvinna, ið eitur Sarayu.

Hetta, haldi eg, ørkymlaði hann, sum sendi mær brævið. Skriftin lýsir ongantíð Gud Faðirin og Gud Heilaga Andan í menniskjalíki. Tað er bara Gud Sonurin, sum er lýstur soleiðis. Tað sigur seg sjálvt, at vit gera væl í ikki at fara har, sum Skriftin ikki fer. Men tá ið tað er sagt, so er tað eingin loyna, at enntá líknilsi Jesusar ofta mynda Gud á ein hátt, sum ikki altíð passar í rammurnar, sum vit vilja hava Gud at passa í. So aftur til søguna.

Mack er saman við tríeindini alt vikuskiftið. Hann hevði aldri áður upplivað nakað so ríkt og gott.

Á vegnum heimaftur hugsar hann so nógv um alt, sum hann hevur upplivað, at hann verður óansin og endar í einari álvarsamari ferðsluvanlukku. Tað var um reppið, at hann kom undan við lívinum. Tá ið hann kemur fyri seg aftur, heldur hann, at møguliga var alt ein dreymur.

Ella var tað ein dreymur? Vikuskiftið í smáttuni broytti áskoðan Macks á Gud. Hann hevði ongantíð áður skilt, at Gud kundi líkjast onkrum sum Elouisu Papa, at Honum dámar at hugna um og fáa okkum at kenna okkum væl saman við Sær.

Bókin og bakstøðið

Eftir at hava lisið bókina, kom eg í prát við onkran, sum kendi til uppvøkstur høvundans. Hann vaks upp í einum illa skipaðum kristnum heimi. Pápin var trúboði, men eitt ónt menniskja – ein maður, sum bæði særdi og skuffaði síni egnu. Vit vita, hvat tað ger við fatan okkara av Gudi.

Bókin er roynd høvundans at lýsa fyri sær sjálvum og okkum, at soleiðis er Gud ikki. Hann er ein jaligur Gud, sum vil náa út til okkara, vera saman við okkum og vinna álit okkara.

Hetta tørvar okkum øllum at verða mint á. Kanska er bakstøðið ikki so myrkt sum høvundans, men vit kenna øll, hvussu knúsandi og fult av vónbrotum lívið kann vera. Okkum tørvar hugnaligu og lekjandi nærveru Hansara, sum Fyrra Korintbræv 1.9 skrivar um:

„Trúfastur er Gud, sum tit vórðu kallað við til samfelag við Son Hansara, Jesus Kristus, Harra okkara.“