Abbar í Fyrstu Mósebók
Helt tað kundi verið áhugavert at vitja onkrar av abbunum í Skriftini. Plássið er avmarkað, so vit halda okkum til abbarnar í Fyrstu Mósebók.
Onkur heldur kanska, at hetta er eitt løgið evni at taka upp. Orðið „abbi“ kemur jú als ikki fyri í Skriftini. Jú, so er, men hóast orðið „abbi“ ikki kemur fyri, so lesa vit um nógvar abbar í Skriftini, og so er tað eisini tað – misskiljið meg ikki – at viðhvørt mugu vit abbar troka okkum fram 😊 .
Myndaðir av slagnum
Ádam abbi og abbasynirnir Hanok og Enos (1. Mós. 4.16-17; 5.9-11)
Hanok var sonur Káin. Feðgarnir hava verið dugnaligir menn. Káin var fyrsti maður at byggja ein bý og kallaði hann Hanok eftir syni sínum – sigur ikki einki. Men hóast dugnaskapin vóru teir menn uttan Gud; menn, sum livdu í skugganum av syndini, syndini, ið kom inn í heimin við Ádami, pápa Káin og abba Hanok. Ringa fyridømi abbans setti djúp spor.
Enos var sonur Set. Samanhangurin í fyrstu kapitlunum í Fyrstu Mósebók bendir á, at Ádam abbi livdi eitt lív í samfelagi við Harran, og at tað sama var satt um sonin Set og abbasonin Enos. Góða fyridømi abbans setti djúp spor.
Metúsalem abbi og abbasonurin Nóa (1. Mós. 5.25-32)
Metúsalem er kendur fyri at náa hægsta aldur, sum nakar nakrantíð hevur nátt – heili 969 ár. Sagt verður, at rótin í navninum Metúsalem kann eisini merkja: „Tá ið hann doyr, kemur tað.“
Tað, sum ger hesa merkingina so spennandi, er, at hyggja vit at áramálinum, Metúsalem livdi, síggja vit, at flóðin kom sama árið, sum hann doyði. Hetta og at Nóa prædikaði, meðan ørkin var í gerð, áðrenn flóðin kom, eru rámandi dømir um langmóð Guds. Fyridømi abbans sást aftur í abbasoninum.
Ábraham abbi og abbasynirnir Esau og Jákup (1. Mós. 25.19-26)
Ábraham doyði, áðrenn abbasynirnir Esau og Jákup vóru føddir. Men hóast teir ongantíð møttu abbanum, livdu teir í skugganum av signingum hansara.
Esau legði tó lítið í signingarnar. Hebrearabrævið 12.16 sigur um hann, at hann var vanheilagur, og fyri bert eina máltíð seldi hann frumburðarrætt sín!
Jákup var øðrvísi. Hann virdi signingina og vildi liva í skugga hennara. Men – og her var eitt men – tað vóru ikki bara signingar, ið Jákup arvaði frá abbanum. Abbin hevði havt lyndi til onkuntíð at vera óreiðiligur. Vit lesa meira enn einaferð, at hann slapp sær undan við at lúgva. Jákup arvaði hendan sama veikleikan og førdi hann víðari til sínar egnu synir. Syrgiligt.
Myndaðir av Gudi
Nakor abbi og abbasonurin Ábraham (Josva 24.2; Áp. 7.2)
Josva 24.2 sigur, at bæði pápi og abbi Ábraham dýrkaðu fremmandar gudar. Tað skuldi verið natúrligt hjá Ábrahami at fylgt í fótasporum teirra, men her hendi nakað, sum broytti alt. Gud dýrdarinnar vísti Seg fyri honum. Tað bleiv Gud – og ikki abbin og pápin – sum komu at mynda framtíð Ábrahams.
Jákup abbi og abbasynirnir Efra‘im og Manasse (1. Mós. 48.8-16)
Jákup visti einki um, at Jósef livdi, og enn minni, at hann átti nakrar abbasynir í Egyptalandi. Tað hevur verið ein kenslurík løta, tá ið hann møtti teimum. Hann hevði í so mong ár liva í vónloysi um Jósef, nú slapp hann at síggja hann aftur og signa bæði son og abbasynir (v. 10-11, 16):
„Men eygu Ísraels vóru farin av elli; hann sá einki. – Jósef leiddi teir tá yvir til hansara, og hann kysti teir og tók teir í favn.
Ísrael segði við Jósef: „Eg hevði ikki hugsað, at eg skuldi fáa andlit títt at síggja, og nú hevur Gud enntá latið meg fingið børn tíni at síggja!“
„Eingilin, sum hevur loyst meg út úr øllum illum, Hann signi dreingirnar, …“
Og so nøkur vers aðrastaðni í Skriftini
„Krúna hinna gomlu er barnabørn, og prýði barnanna er fedrar teirra.“ Orðtøkini 17.6
„Men náði HARRANS varir frá ævunum til ævirnar yvir teimum, ið óttast Hann, og rættferð Hansara røkkur líka til barnabørn“ Sálmarnir 103.17
„Men tú mást ansa tær og varða teg væl, so tú gloymir ikki tað, ið eygu tíni hava sæð, og tað víkur ikki frá hjarta tínum, so leingi sum tú livir – nei, tú skalt siga børnum og barnabørnum tínum frá tí!“ Fimta Mósebók 4.9
Skrivað hevur Jógvan Júst Rasmussen