Andronikus og Junias – samfangar og skyldmenn mínir

„Heilsið Andronikusi og Juniasi, skyldmonnum mínum og samfangum mínum, sum jú eru nógv umhildnir millum ápostlarnar og eisini hava verið í Kristusi longur enn eg!“ Rómbrævið 16.7

UMSTRÍTT

Vit hava nú í fleiri greinum umrøtt samverkafólk Paulusar. Hesa ferð eru tað Andronikus og Junias. Eg havi havt tað sum meginreglu í greinum okkara ongantíð at koma inn á nakað, sum hevur við stríðsspurningar at gera. Hesa ferð verið eg noyddur at gera eitt undantak. Ikki at gera tað er ikki at handfara Orðið rætt. Vóni, at tit taka hetta í andanum, sum tað er skrivað.

Junias ella Junia

„Heilsið Andronikusi og Juniasi, skyldmonnum mínum …“

Summi halda, at Junias skal vera Junia – eitt kvinnunavn – og at talan tí er um mann og konu – ikki tveir menn, sum vanliga hevur verið hildið. Onkur heldur møguliga, at hetta kann ikki vera rætt, tí Paulus kallar teir skyldmenn sínar. – Tað hevði hann ikki gjørt, um talan var um mann og konu. Men hald er ikki í hesi grundgevingini, tí orðið á frummálinum kann eins væl umsetast skyldfólkum.

Um Junias er maður ella kona, hevur í sjálvum sær ongan týdning. Men orsøkin til, at tað hevur fingið stóran týdning, er, at lagt verður upp til, at orsøkin til, at teir gomlu umsettu tað, sum teir gjørdu, var, tí teir vildu fjala út yvir týðandi leiklutin hjá kvinnunum í Nýggja Testamenti. Her mugu vit vera varin. At siga slíkt er at koma í hóslag við trúvirði Bíbliunnar. Og tað er eisini býttisligt; tí um skuldsetingin er sonn, er tað løgið, at teir gomlu bara broyttu hetta navnið. Har er jú ein rúgva av øðrum kvinnunøvnum í sama kapitli.

Ápostlar

„… sum jú eru nógv umhildnir millum ápostlarnar …“

Summi halda eisini, at orðingin „nógv umhildnir millum ápostlarnar“ merkir ikki, at ápostlarnir hildu nógv av teimum, men at teir – ella tey – vóru nógv umhildin/umhildnir sum ápostlar. Tulkingin sjálv hevur ikki so stóran týdning. Men tað, sum hevur stóran týdning, er tað, sum verður lisið inn í hetta. Lagt verður upp til, at um tey vóru ápostlar, so høvdu tey myndugleika, líkan – ella næstan líkan – tí hjá Paulusi og teimum tólv.

Her er ikki pláss at fara í smálutir, hví eg haldi, at tey, sum siga slíkt, fara skeiv. Lat meg bara koma við tveimum stuttum viðmerkingum:

Tann fyrra er, at vit kunnu ikki grunda tulkingar á okkurt, sum eitt vers tykist møguliga at siga, men sum restin av Skriftini ikki stuðlar. Tann seinna er, at orðið ápostul hevur eina breiða merking. Í sær sjálvum merkir orðið bara ein, sum sendur er. Tað er eyðsæð, tá ið tú lesur gjøgnum Nýggja Testamentið, at fólk verða nevnd ápostlar, men ikki í sama týdningi sum teir tólv og Paulus.

Fyri at taka samanum: Hóast Andronikus og Junias ella Junia vóru hjún og ápostlar, so merkir tað ikki annað, enn at tey vóru trúboðarahjún, eins og samkomur okkara hava havt og hava í stórum tali. Aftur vóni eg, at tit taka hetta í andanum, sum tað er skrivað.

UMSORGAN

Og so flyta vit okkum frá tí, sum ósemja er um, til okkurt jaligari. Men fyrst ein stutt viðmerking afturat. Í restini av greinini halda vit okkum til, at Victor umsetti navnið Junias rætt. Vit gera tað, so tað er lættari at fylgja.

Samfangar

Paulus gevur fýra persónum heiðurin at verða kallaðir samfangar hansara. Teir eru Andronikus, Junias, Aristarkus (Kol. 4.10) og Epafras (Filemon 1.23).

Vit vita, at Aristarkus og Epafras vóru samfangar Paulusar í Róm; men vit vita ikki, hvørja fongsling Paulus sipar til, tá ið tað snýr seg um Andronikus og Junias. Hann kann ikki hava sipað til fongslingina í Róm, tí Paulus hevði enn ongantíð verið í Róm, tá ið hann skrivaði um teir báðar. Vit vita tó frá Seinna Korintbrævi 11.23, at Paulus sat ofta fangi. Tað kann vera eina av hesum ferðunum, hann sipar til.

Møguligt er eisini, at teir ikki hava sitið fangar saman bókstavliga; men at teir – eins og hann – hava sitið fangar fyri evangeliums skuld. Felags upplivingar skapa bond.

Skyldmenn

Paulus nevnir teir skyldmenn. Orðið kann eisini umsetast skyldfólk ella fólk úr sama landi, landsluti ella býi. Tá ið tú býrt langt heimanífrá, er tað altíð nakað serstakt at kunna vera saman við sínum egnu.

UMMÆLI

Teir høvdu gott ummæli

Andronikus og Junias vóru nógv umhildnir. Orðið, sum er umsett umhildin, er áhugavert. Tað kemur bara tvær ferðir fyri á frummálinum. Her í Rómbrævinum 16.7 og í Matteusi 27.16. Í Matteusi er tað umsett tiltikin og er ikki nýtt um eitt gott menniskja, men tiltikna bølmennið Barabbas. Hvør ein munur! Barabbas var tiltikin fyri tað ringa, Andronikus og Junias fyri tað góða.

Av sonnum álvarsamt at hugsa um. Hvat siga fólk um okkum? Hvat eru vit tiltikin fyri? Hetta kunnu vit ikki bara skúgva til viks; tað snýr seg um vitnisburð okkara.

Teir vóru áhaldandi

Paulus sigur eisini um skyldmenninar báðar, at teir høvdu verið í Kristusi longur enn hann. Vit vita ikki, nær teir eru komnir til trúgv. Kanska var tað longu á hvítusunnudegnum – ella kanska áðrenn. Kanska. Vit vita ikki. Vit vita bara, at tað var, áðrenn Paulus kom til trúgv.

Nú Paulus skrivar brævið til samkomuna í Róm, eru teir staddir í Róm, og hann sendir teimum eina heilsan. Kundi verið áhugavert at vita eitt sindur meira um Andronikus og Junias; men eitt vita vit, og tað er, at her vóru persónar, sum hildu á uttan mun til umstøðurnar. Spennandi verður einaferð at møta teimum og fáa alla søguna.

AVBJÓÐINGIN TIL OKKARA

Og so er tað avbjóðingin til okkara. Tora vit – eins og teir – áhaldandi at halda á, hvørjar umstøðurnar enn eru? Ivasamt er, um tað fer at kosta nøkrum okkara líka nógv, sum tað kostaði teimum; men hvat verður ummælið, sum onnur geva okkum, tá ið skeiðið er lokið? Álvarsamt.