Hóast Paulus ongantíð hevði verið í Róm, so sendi hann 26 heilsanir til fólk í samkomuni í Róm. Onkrir bíbliuummælarar halda ikki, at tað kann vera rætt, og vilja tí vera við, at heilsanirnar ikki eru partur av sjálvum brævinum, men eru lagdar afturat seinni.
Slík uppáhald fáa meg at smílast. Tann, sum hevur roynt tað, sum ger okkum til eitt í Harranum, ja, hann veit, at einki løgið er í tí, at Paulus kendi so mong.
Vælsignað band er tað,
sum semur okkum her,
várt bróðurfelag her í dag
líkt tí í Himli er.
(Nr. 653 í Nýggju Sangbók Guds Fólks)
Og so halda vit fram, har vit sleptu í fyrra parti.
Maria
„Heilsið Mariu, sum hevur arbeitt nógv fyri tykkum!“ Rómbrævið 16.6
Nógvar Mariur eru í Nýggja Testamenti. Summar teirra vita vit nógv um, onkrar ikki so nógv, aðrar einki. Tað einasta, vit vita um hesa Mariu, er, at hon hevði arbeitt fyri samkomuna í Róm, og ikki bara tað, men eisini, at hon hevði arbeitt nógv.
Ein av mongu ókendu hetjunum í søgu samkomunnar.
Andronikus og Junias[1]
„Heilsið Andronikusi og Juniasi, skyldmonnum mínum og samfangum mínum, sum jú eru nógv umhildnir millum ápostlarnar og eisini hava verið í Kristusi longur enn eg!“ Rómbrævið 16.7
Junias er møguliga eitt kvinnunavn og eigur tí kanska av verða umsett Junia.
Orðið skyldmenn merkir ikki endiliga, at hetta vóru skyldfólk, tað kann eisini merkja, at teir vóru landsmenn. Hvussu er og ikki, har var eitt serligt tilknýti. At teir vóru samfangar, merkir, at har var nógv felags søga og felags líðing. At teir vóru nógv umhildnir, merkir, at har var virðing og vakur vitnisburður. At teir høvdu kent Harran longur enn Paulus, merkir, at har var búnaskapur og áhaldni.
Ampliatus
„Heilsið Ampliatusi, hinum elskaða mínum í Harranum!“ Rómbrævið 16.8
Paulus kallar hann hin elskaða mín. Sum nevnt í fyrsta parti, so vil tað siga, at teir kendust væl.
Navnið Ampliatus er skrivað á veggin í einari katakombu í Róm. Hildið verður, at tað er skrivað onkuntíð í fyrstu øld – kundi verið sami Ampliatus.
Urbanus
„Heilsið Urbanusi, sum hevur arbeitt saman við okkum í Kristusi,“ Rómbrævið 16.9a
Sum við flestu teirra, ið eru nevnd her, so vita vit ikki nógv um Urbanus. Vit vita tó, at hann hevði arbeitt saman við Paulusi og samstarvsfelagum hansara. At arbeiðið var gjørt í Kristusi, merkir, at tað var gjørt knýtt at Kristusi.
Stakys
„og Stakysi, hinum elskaða mínum!“ Rómbrævið 16.9b
Og so er tað aftur orðingin „elskaða mínum“. Paulus og Stakys hava kenst væl og hava havt nógva felags søgu.
Apelles
„Heilsið Apellesi, hinum roynda í Kristusi!“ Rómbrævið 16.10a
Hinum roynda í Kristusi. Tað er vakurt. Her var maður, sum hevði verið gjøgnum álvarsamar royndir og staðið tær. Og so er tað aftur orðingin „í Kristusi“. Orðingin kemur, sum áður nevnt, tíggju ferðir fyri í heilsanunum, sum vit hyggja at. Hann hevði staðið royndirnar, tí hann livdi í Kristusi.
Tey hjá Aristobulusi
„Heilsið teimum hjá Aristobulusi!“ Rómbrævið 16.10b
Tey hjá Aristobulusi, meinast óivað við trælirnar í húsarhaldi Aristobulusar. At Paulus ikki sendir Aristobulusi sjálvum heilsan, kann merkja, at hann ikki var trúgvandi, ella at hann ikki longur var á lívi.
Søgan sigur frá einum Aristobulusi, sum var knýttur at Heródesi Agrippa (Ápostlasøgan 12). At næsti persónurin, sum Paulus sendir heilsan til – eftir teimum hjá Aristobulusi – er ein, ið nevnist Heródion, sum helst merkir „trælur hjá Heródesi“, kann vera ein ábending um, at talan her er um tann Aristobulus, sum var knýttur at Heródesi Agrippa.
Tað áhugaverdasta er kortini, at í heiminum hjá ríkmanninum Aristobulus var ein bólkur av trúgvandi, og at Paulus heilsaði teimum.
Heródion
„Heilsið Heródion, skyldmanni mínum!“ Rómbrævið 16.11a
Navnið Heródion, kundi bent á, sum nevnt, at talan er um ein persón, sum hevði verið trælur hjá einum av Heródes-monnunum. Um so er, er helst talan um mann, sum var loystur úr trælabandinum og nú búði sum fríur maður í Róm.
Harmiligt, at vit ikki vita meira, men eisini spennandi. Hetta vísir, hvussu fjølbroytt bakstøðini vóru hjá teimum trúgvandi í Róm.
At Paulus nevnir hann skyldmann, merkir helst, at teir vóru landsmenn.
Tey hjá Narkissusi
„Heilsið teimum hjá Narkissusi, sum í Harranum eru!“ Rómbrævið 16.11b
Sum við Aristobulusi er Narkissus ríkmaður, sum antin ikki var partur av samkomuni ella ikki longur var á lívi.
Søgan sigur frá um ein Narkissus, ein fyrrverandi træl, sum seinni gjørdist ein av týðandi monnunum í Róm og var enntá í tænastu hjá Klaudiusi keisara. Lív hansara fekk tó ein syrgiligan enda við tað, at hann beindi fyri sær. Hetta var nøkur ár, áðrenn Rómbrævið var skrivað.
Tað stóra er tó ikki, at hesi, sum Paulus heilsar, hoyrdu Narkissusi til, men at tey hoyrdu Harranum til.
[1] Vit løgdu eina grein um Andronikus og Junias út 23. august 2024.